Læknablaðið : fylgirit - 01.02.2001, Qupperneq 104

IÐORÐAPISTLAR LÆKNABLAÐSINS 1-130
meiri nákvæmni í tilvísun. Heitið geðlyfjavöðva-
óeirð er hins vegar komið yfir þolmörk hvað varðar
lengd. Fleira verður ekki sett fram að sinni, en gaman
væri að heyra frá geðlæknum um þetta mál.
Smáskurðameðferð
Baldur Þorgilsson rafmagnsverkfræðingur og félagi í
Heilbrigðistæknifélagi Islands, sendi fyrirspurn um
það hvort fengin væri þýðing, sem menn væru sáttir
við, á því sem oft nefnist „minimally invasive“ að-
gerðir. Undirritaður hefur ekki orðið var við slíkt.
Um skylt efni var þó fjallað í 49. íðorðapistli (FL
1994;8:4), það er að segja mininially invasive
therapy og óskað eftir tillögum. Vísað er til þess að
innrás eða inngrip í líkamsvefi sé í lágmarki miðað
við hefðbundnar skurðaðgerðir. Þórarinn Guðnason,
fyrrum skurðlæknir á Borgarspítala, lagði síðan til að
Nærsýni, fjarsýni
í 85. og 86. pistli (Lbl 1997; 83: 42 og 123)
voru nokkur augnorð tekin til skoðunar, og
þá eingöngu líffærafræðileg heiti sem notuð
eru um hluta augans, oculus, og nánasta umhverfi
þeirra. Annars hefur umræða um augnsjúk-
dómafræði ekki verið sérlega fyrirferðarmikil í
þessum pistlum og undirritaður verður að viður-
kenna að hann hefur ekki mikla tilfinningu fyrir því
hversu mikið sé um vandamál á sviði íslenskra íðorða
í þeirri grein. Ljóst er þó að augnlæknar þeirrar
kynslóðar, sem nýlega er sest í helgan stein eða horfin
yfir móðuna miklu, lögðu ríka áherslu á að nota
íslensk fræðiheiti í viðræðum við sjúklinga sína.
Undirritaður hefur orðið var við það að meðal yngri
augnlækna eru einnig áhugamenn um varðveislu og
gerð íslenskra augnfræðiheita. Þeir hafa þó ekki
mikið haft sig í frammi á þessum vettvangi og beiðnir
um aðstoð við myndun íðorða í nýjustu tækni
augnlækninga hafa ekki verið margar. Þetta er ekki
sett fram til umvöndunar, heldur til þess að reyna að
vekja áhuga og umræðu og bjóða fram aðstoð ef
hennar er þörf. Oröanefnd læknafélaganna er mikiö
í mun aö safna íslenskum íöorðum og heitir á alla
lækna að senda henni hugarsmíðir sínar. Sendingar
þurfa ekki að vera ýkja formlegar eða hugmyndir
ítarlega rökstuddar. Stutt ábending í síma og
handsk'rifaður minnismiði geta gert sama gagn og
formlegt bréf eða hátæknisending um Alnetið.
Gleraugu á Esjuna
Hugmyndin að umræðu um augnorð kom fram við
lestur á frétt í Morgunblaðinu þann 14. ágúst 1998.
Sagt var frá því að myndlistarmaðurinn Stefán Geir
Karlsson hefði í hyggju að setja gleraugu á Esjuna í
meðferð af þessum toga væri nefnd smá-
skurðameðferð eða smáskurðalækningar (FL 1994;
8(3); 6). Ljóst er að þau heiti geta átt vel við um ýmsar
nútíma skurðlækningar, en grunur minn er sá að
heitið minimally invasive therapy eigi að ná yfir
fleira en skurðaðgerðir.
Til þess að koma umræðunni af stað er sett fram
ein tillaga. Lýsingarorðið invasive er ýmist þýtt
sem ífarandi, og er þá gjarnan verið að ræða um
krabbamein, eða inngrips-, og er þá gjarnan verið
að ræða um aðgerðir, meðferð eða rannsóknir.
Lagt er því til að lítið eða smátt inngrip verði nefnt
smágrip og meðferðin smágripsmeðfcrð. Fleir-
talan „smágripameðferð“ gengur víst ekki!
Lbl 1998; 84: 596
tilefni af því að Reykjavík verður ein af menningar-
borgum Evrópu árið 2000. Gleraugun eiga að vera
nákvæm en risavaxin eftirmynd af gleraugum, sem
Halldór Laxness notaði á sínum yngri árum, og
standa sumarlangt.
Eins og svo oft áður vita menn í fyrstu ekki sitt
rjúkandi ráð þegar stórkostlegar hugmyndir eru
settar fram. A annarri myndinni sem fylgir frétt-
inni hafa slík gleraugu verið sett með tölvutækni á
eitt klettanefið sem skagar fram úr Esjunni. Ekki
kemur beinlínis fram hvort þetta sé hugmynd lista-
mannsins eða útfærsla blaðsins, en lesandinn fær
auðveldlega þá tilfinningu að þarna sé verið að
sýna fram á dulræn og söguleg tengsl fortíðar og
nútíðar. Ævaforn klettarisinn er settur í það hlut-
verk að fylgjast með okkur örsmáum mannverun-
um um skamma hríð og við fáum að sjá að með
okkur sé fylgst. Ekki spillir að minnast þess að í
gegnum gleraugu Halldórs fengum við að sjá
marga þættina í því sem við getum kallað „íslend-
ingseðlið“ dregna skírum dráttum, óbilandi sjálfs-
bjargarviðleitni og niðurdrepandi umkomuleysi,
ódrepandi dugnað og sinnulaust dugleysi, gamal-
gróið stolt og hagnýtan undirlægjuhátt, lævísa
valdbeitingu og háleita draumóra. Mörgum líkaði
ekki það sem þeir fengu að sjá, en eftir á getum við
ef til vill sæst á að áminningar hafi verið þörf.
Skyldi svo vera enn?
Nærsýni, fjarsýni
Undirritaður hnaut um þá skýringu að Esjan þyrfti
gleraugu af því að hún væri orðin „fjarsýn“. Þetta er
ekki í fyrsta sinn sem undirritaður rekst á það að
orðin fjarsýni og nærsýni virðast misskilin. Margir í
103
104 Læknablaðið/ fylgirit 41 2001/87