Tímarit Máls og menningar - 01.10.1941, Page 44

138
TÍMARIT MALS OG MENNINGAR
fólksins í sveitunum, en að ýmsu leyti á annan hátt. Hverj-
um sjáandi manni ætti að liggja það í augum uppi, að hér
duga engin vettlingatök eða umræður einar og hlaðaskrif,
heldur róttækar framkvæmdir, sem hljóta að kosta hæði
mikið fé og fyrirhöfn. Yið liöfum ekki efni á þessu, lieyrist
lirópað úr öllum áttum. Um það má að vísu lengi deila,
livað fámenn og fátæk smáþjóð hefur efni á að gera, líka
livað hún hefur efni á að láta ógert. Þegar sýki kemur í
fjárstofn landsmanna, þá er ekkert sparað, engar fórnir
of þungar, jafnvel þótt allt sé í óvissu um árangur þeirra
aðgerða, sem reyndar eru. Sama máli gegnir, ef hjarga
þarf öðrum aðalatvinnugreinum landsmanna. Og víst er
þetta eðlilegt, og allir sammála um, að þegar slíka at-
hurði her að liöndum, þá er ekkert eins áhættusaml og
það að spara fé og krafta. En hvað skal þá segja, þegar
yfir vofir sú hætta, að skorið sé á lífæð þjóðarinnar, þeg-
ar kynstofninn sjálfur, hernskan, sem á að erfa landið eftir
nokkur ár, er í hættu. Hefur smáþjóðin þá efni á að spara
fé og krafta, horfa aðgerðarlaus á orkulindir sins eigin
lífs þorna upp eða renna út í sandinn?
Ýmsum kann að virðast úrræði þau, sem drepið er á
hér að framan, jdirhorðskennd og áhrifalítil, en ég ætla,
að það stafi þá fyrst og fremst af því, að ég hef hvorki
rúm né tíma til að rökstyðja mál mitt svo ítarlega sem
skyldi. Því að sannast að segja er efnið svo viðamikið, að
nær lagi hefði verið að gera því skil í stórri bók en stuttri
tímaritsgrein. Ég þykist t. d. sjá í hendi mér þær mótbár-
ur, að til lítils sé að hæta ytri aðhúð barnanna, svo sem
húsakynni og umhverfi húsanna, til lítils að láta þeim
í té leikvelli, leikföng, verkefni, áhugaefni, til lílils að
efla likamsþrek þeirra og leikni í ýmsum greinum, ef hina
andlegu næringu vanti, ef skorti á hinn innri eld kær-
leika og fórnfýsi, sem aðeins geti brunnið við móðurskaut
á arni heimilisins. Þessu er meðal annars því að svara,
að hjá niargri móður er eldur kærleika og liugsjóna efa-
laust falinn undir öskuhrúgu ofþreytu og ömurlegs um-