Tímarit Máls og menningar - 01.10.1941, Side 47

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
141
rithöfundur var talinn fara of langt í skoðunum, vera ást-
hneigður í frásögn, hallast að jafnaðarstefnunni, vera óheil-
brigður í skoðun, hölsýnn eða raunalegur, eða eitthvað ann-
að leiðinlegt, þá vissi hann upp á sínar tiu fingur, hvernig
hann var, og leit aldrei síðan í neitt eftir liann — nema þá
af tilviljun. Honum þótti gaman að „hollum“ sögum, ást-
arsögum og ævintýrum, en hrifnastur var hann þó víst af
leynilögregluþjónasögum. En allar sögur vildi hann láta
enda vel, því að, eins og hann sagði sjálfur og það rétti-
lega, var alveg nóg óhamingja í þessum heimi, og því alveg
óþarfi að gera sér leik að því að auka hana. Og að þvi er
tók til hugmynda, var enginn liörgull á þeim heldur, og gat
liann fengið í hlöðunum allt, sem liann þurfti af þvi tagi,
og raunar miklu meira. Hann harmaði mjög þá venju, sem
rithöfundar virtust temja sér, að leita uppi ástand eða
aðstöðu til þess að rannsaka innstu fylgsni mannsandans
eða dulin rök mannlegra stofnana. Hann var blátt áfram
maður, og því skildi hann, að þetta var ónauðsynlegt. Sjálf-
ur vissi hann, að hann átti engin andans fylgsni, eða var
það liitt heldur, að liann vissi of vel um þau, og ef hann
á annað horð færi að skygnast þar um, þá yrði það enda-
laust. Ekki játaði hann heldur, að nokkurt gagn væri í
því að rýna undir hið slétta og bláttáfram yfirborð þjóð-
skipulagsins. Ef það væri gert, mundi það, að lians dómi,
stevpa i stórháska eða eyðileggja með öllu þá einföldu
hæfileika, sem mönnum eru nauðsynlegir til þess að inna
af hendi jafn hlátt áfram og hversdagsleg skyldustörf eins
og: að afla fjár og ávaxta, sækja kyrlcju og halda fast við
trúna, liafa trausta stjórn á konu og hörnum, vera styrkur
í taugum, hafa meltinguna í góðu lagi og vera ánægður
með allt, eins og það er.
Því að það var bara þessi litli munur á honum og öllum
hinum, sem lionum mislíkaði svo mjög við, að þeir vildu
sjá allt, eins og það var, en hann vildi hafa allt, eins og
það var. En ekki mundi hann eitt andartak hafa játað,
að þessi litli munur væri skynsamlega til fundinn, því að