Tímarit Máls og menningar - 01.10.1941, Page 109

TÍMARIT MÁLS OG MEXXINGAR
203
athyglisgáfu, skilning á söguefnum og ytri aðstæðum, sem skapa
rnönnum örlög. Hann sér söguefnin, en dregur ekki aðalatvikin
nógu skýrt fram í frásögninni, gerir ekki helztu drættina nógu
hreina og dvelur um of við aukaatriði. Hann er ekki óglöggur á
persónuleg sérkenni, en gefur persónunum ekki nógu frjálst ein-
staklingslíf. Þær rísa ekki nógu afmarkaðar í umhverfi sínu,
eru dregnar á of hversdagslega raunsæjan hátt. Málið er vand-
að, en ekki nógu litríkt og lifandi, setningarnar ekki mótaðar
i nógu sterkum persónulegum eldi. Það, sem Stefán vantar, er
að einbeita sér meira að listrænni mótun efnisins, vera frjáls-
ari og djarfari, eignast sterkari vilja og trú á því að geta unn-
ið listrænt verk og leggja í það lif sitt og sál sína — þvi að
persónuleika á hann til. Kr. E. A.
Guðmundur Daníelsson: Af jörðu ertu kominn. —
I. Eldur. Útgefandi: Þorsteinn M. Jónsson, Ak-
ureyri 1941.
Frá þvi fyrsta hafa komið i Ijós skáldlegir hæfileikar hjá
Guðmundi Daníelssyni. Á siðustu skáldsögu hans, Á bökkum Bola-
fljóts, var óþolandi reyfarabragur, ekki samboðinn manni, sem
vildi verða skáld, ef til vill misskilinn eltingarleikur við básún-
aðan „almennings" smekk. En nú hefur Guðmundur sent frá
sér nýja skáldsögu, sem tekur mjög fram því, sem hann hefur
ritað áður.
Sjálf hugsunin nieð sögunni er óljós, sérstaklega útlistun henn-
ar í söguatburðum og persónmn. Fyrir höfundinum mun vaka
alkunnugt viðfangsefni skáldsagna að lýsa tvískiptu eðli manns-
ins, sem að hálfu er bundinn jörðu ástríðum sínum og ósjálf-
ráðum hvötum, en á að öðruin hluta að eiga göfugar þrár i
brjósti til sjálfráðra fagurra athafna. Höfuðpersónan, sem túlk-
ar óljóst þessa hugsun, er Gisli Runólfsson i Gröf (bæjarlieitið
er táknrænt, ,,Grafarmanneskjan“), launsonur Sögaards Nielsen,
útgerðarmanns. Móðir hans var mállaus vinnukona hjá útgerðar-
manninum, en til þess að ekki kæmisl upp um þá smán Sö-
gaards að eiga barn með þessari stúlku, gekkst vinur lians, Jó-
hannes Jónasson, hreppstjóri og stórbóndi, fram i því að koma
henni saman við Gunnsu-Rúnka, ofstopamann og staðinn að þjófn-
aði, og var þeim fengið býlið Gröf til að búa á. Móðir Gisla
dó um leið og hún fæddi hann, og fékk hann versta uppeldi
hjá svonefndum föður sínum, varð ofstopamaður og hatursfull-
ur út í allt og alla, en í aðra röndina viðkvæmur. Fermingar-
systir hans, Sólveig í Sauðdal, dregur fram hið góða i fari