Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.05.1945, Side 27

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1945, Side 27
MINNISGREINAR UM FORNSOGUR 17 Brjóst myndarinnar er smelt plata með jafnarma krossi bláum, greyptum hvítum skákrossum. Hornreitirnir eru rauðir á jöSrunum, en eru skreyttir meS krossi, sem er afbrigSi þórshamars. Önnur plata af svipaSri gerS fanst í Ose- bergskipinu, en um notkun hennar er alt ókunnugt. Þessi mynd og verkið á plötunum er einsdæmi í norrænum fornleifum. í þessari einstæðu mynd, þar sem kristilegur kross uppgötvast óhrekjanlega í fórum Skandínava, er tvent mjög til þess fallið að rugla mann og villa, annað búddhastellíngar manns- myndarinnar, sem er næsta ólíklegt að norrænir menn liafi getað sótt til landa einsog þeirra sem þeir áttu samskipti við á 8. öld, enda ber myndin á skjólukilpnum eingan svip af býzantínskri skrautlist og minni en eingan af arabiskri; hitt er liöfuð mannsmyndarinnar, gert eftir reg'lum einfaldrar stílfærðrar náttúrustefnu sem og hendur og fætur, en það er hvorki grískt né arabiskf, og reyndar ekki indverskt heldur. Það virðist vera miðausturlenskt eða jafnvel fjarausturlenskt, kínverskt, í öllu falli það sem við mundum nú á dögum nefna mongólskt. Með öðrum orðum: Asía einsog hún leggur sig er saman komin í þessum skjólukilp úr hjölum norrænnar drotníngar frá lokum 8. aldar, — þó er Múhameð, sem bannaði mannamyndagerð, löglega afsakaður. En hvaðan er þá þessi mynd, sem sameinar kristindóm, búddhatrú, þórshamar og mongóla, óskyld evrópskri skrautlist, en finst á búshlut í Noregi? Um það skal ekkert fullyrt; Gustafson heldur hún sé keltnesk, komin frá írlandi, án þess að benda þó á hliðstæður sem taki af vafa. Sumir fræðimenn hafa bent á líkíngu myndar þessarar við myndir Maja í Júkatan. Erfitt er þó að verjast þeirri ályktun að myndin beri merki heimilislausrar flökkuþjóðar og standi iðnaðarmaður af slíkri þjóð að þessu verki, eftilvill þræll í Noregi; kanski er hún keypt í Miklagarði eða austurvið Kaspíhaf. Um þessar mundir og reyndar laungu fyr geingu Skýþar um einsog gráir kettir í ólíkustu löndum eystra, lagvirkir menn og listrænir, skáld, hestamenn og söðlasmiðir; Hjör- varður Árnason gat þess til í samtali við höfund þessara minnisgreina að kilpurinn væri þeirra verk. Ilef því miður ekki aðgáng að myndum af skýþ- iskri skrautlist til að gera samanburð. Norrænir menn á víkíngaöld höfðu að vísu ekki fremur en á dög- um Gústafs Adolfs eða Karls tólfta bolmagn til að setja sig á lagg- irnar sem stórveldi, og hefur fólksfæð jafnan valdið því; en með skipum sínum, vopnum og ævintýraþrá sköpuðu þeir sér stöðu sem eingin þjóð hafði þá á hnettinum, reyndar í skjóli þess að vestur- evrópisk menníng lá í eyði. Þeir stofnsettu ríki í ýmsum áttum, í Rússlandi, á Ítalíu og Sikiley, á Frakklandi, vesturum Bretlands- eyjar, í Færeyjum, íslandi og Grænlandi. Loks framkvæmdu þeir eitt hið undraverðasta afrek miðaldanna, meðan einángrun og kyr- 2
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.