Tímarit Máls og menningar - 01.05.1953, Blaðsíða 120

110
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
myndar sem gerir þau að varanlegri list. Hann hugsar ekki affeins efnið áður en
hann setur það fram heldur lætur streyma að úr huldum lindum lands og þjóðar,
sögu og tungu þann kraft sem gefur hverju orði, hverri mynd hljóm og lit svo að
kviknar á greinum og tendrast glaðar sólir. Hann varast að láta ljóð sín renna
í farvegi annarra, leitar þeim að eigin formi og hefur þar jöfnum höndum hlið-
sjón af nýtízku aðferðum og háttum fornkvæða, vill hvorki brjóta um of erfða-
venjuna né vera bundinn af henni. Þessar nýju formmyndanir í Ijóðum Snorra
finnst ýmsum gera kvæðin þung og óaðgengileg, jafnvel draga úr ferskleika þeirra,
til að mynda Á Gnitaheiði vera hreint brot á ljóðhrynjandi yfirleitt. Skáldið sér
hins vegar þörf til að hrinda við lesendum, vekja þá til íhugunar, fá þá til að
hrökkva af svefni vanans. Ekki öll kvæðin í bókinni eru þeirrar listar að Snorri
hefði ekki getað gert betur. Vafasamt er einnig að nokkurt þeirra jafnist til fulls
á við beztu ljóðin í Kvæðum, í Úlfdölum og Það kallar þrá. Þó er samanburður
hættulegur og þessi bók lýsir í heild fyllri þroska; er sterkt blys á myrkum þjóðar
vegi. En Snorri er það skáld, honum búa þeir hæfileikar í brjósti, að til hans eru
gerðar hæstu kröfur. Hann á til meira afl en hann sýnir. Hann getur gefið kvæðum
sínum enn sterkari loga, enn skærara líf.
Kr. E. A.
Kristján Bender:
Undir Skuggabjörgum.
Sögur.
Heimskringla, Rvk., MCMLII.
Þab var anzi hressilegur blær yfir fyrstu
bók Kristjáns Benders, smásagnasafninu
„Lifendur og dauðir“, og hún spáði
ýmsu góðu um framtíð höfundarins. Nú
hefur hann sent frá sér annað smásagna-
safn, „Undir Skuggabjörgum", tíu sög-
ur, flestar eða allar nýrri en þær sem
birtust í fyrri bókinni. Við samanburð
er ekki um mikla breytingu að ræða, á
hvorugan veginn; hann er ennþá efni-
legur, yfirleitt skemmtilegur aflestrar
og auðsjáanlega hugmyndasnjall. Sög-
urnar eru þó ekki ýkja rismiklar, og höf-
undur á enn nokkuð langt í land hvað
snertir fágun og nákvæmni. Hann er yf-
irleitt á valdi frásagnargleði sinnar á
kostnað hins listræna. En ástæðulaust
er að setja það fyrir sig um of að svo
stöddu.
Eftir lestur sagnanna dylst manni
ekki, að höfundurinn er líklegur til að
gera góða hluti á sínu sviði með aukn-
um þroska, þekkingu og ögun. En ef ég
mætti benda á einhverja sérstaka sögu í
bók þessari, er gæfi til kynna þá hlið
höfundarins, sem sennilega er sterkust,
yrði „Dekurbarn" tvímælalaust fyrir val-
inu, þrátt fyrir ýmsa annmarka. I ókost-
um hennar koma einnig fram hinar betri
hliðar höfundarins, þótt ótrúlegt kunni
að virðast. Hugkvæmnin, sem stundum
leiðir hann í gönur, er í rauninni það,
sem hann mun öðru fremur geta treyst
á, þegar hann nær listrænni tökum á
henni. Og einmitt andi þeirrar sögu,
skemmtileg hæðni, ásamt hugmynda-
fluginu, virðist mér vera aðall Benders
sem höfundar — miklu fremur en við-
kvæmni sú, sem hann kemur fram með
á stundum. Annars er ég ekki frá því,
eftir lestur beggja bókanna, að höfund-
urinn sé fullt eins vel fallinn til skáld-