Tímarit Máls og menningar - 01.12.1964, Blaðsíða 109

arinnar. Þessi víðtæka þjóðarhreyfing verð-
ur í meðförum höfundar íog De Gaulle!)
að „hreinustu ógnarstjórn" kommúnista,
„stjórnleysi og ofbeldisaðgerðum þeirra“.
Þorsteini blaðamanni er greinilega ofvaxið
að skilja réttlæti þjóðlegrar byltingar, en
hins hefði mátt vænta að hann forðaðist
strákslegar glósur í riti sem þessu.
1 kaflanum „Handfylli af baunum" sem
íjallar um stjómmálaátökin í landinu eftir
frelsun þess undan nazismanum, gerir höf-
undur sig beran að persónudýrkun sem
blindar honum algjörlega sýn: Hann leit-
ast ekki við að gera sér grein fyrir hinum
raunverulegu ástæðum sem leiddu til mis-
klíðarinnar með De Gaulle og „flokkun-
um“. Hann gerist jafnvel kaþólskari en
sjálf söguhetjan í andúð sinni á þingræð-
inu. Ef hann hefði gefið sér tóm til að
hugleiða hvemig það hefði mátt verða, að
vinstri flokkarnir •— með langa lýðræðis-
hefð Frakklands að baki — féllu í faðm
þess manns sem sætti sig ekki við minna
en persónulegt einveldi, þá hefði hann
ekki tekið jafn klaufalega upp þykkjuna
fyrir söguhetju sína.
í köflunum „Maður verður að liverfa“
og „Alsír franskt" stiklar höfundur á
áföngunum sem marka hnignun og niður-
leið Fjórða lýðveldisins. Á þessari hröðu
yfirferð (því að De Gaulle birtist hér að-
eins í hinu óheppilega hlutverki niðurrifs-
mannsins og grafara lýðveldisins) örlar
naumast fyrir skilningi hjá höfundi á
vnndamálum lýðveldisins; auk þess fær
frásögnin öll blæ af natóskum áróðri og
andkommúnisma af bamalegasta tagi.
Dæmi valin af handahófi: „Bak við komm-
únistahættuna lá rússneska ógnin, stríðs-
hættan" ... „Atómsprengjur Bandaríkj-
anna urðu ... eini vamarveggurinn gegn
framrás rússneskra skriðdreka út að strönd
Atlantshafsins“ ... „Marshall-hjálpin lækn-
Umsagnir um bœkur
aði skortinn, gróðrarstíu kommúnismans".
Andúð mikils hluta frönsku þjóðarinnar
á hinum bandarísku áhrifum, efnahagsleg-
um og menningarlegum, er fylgdu í kjöl-
far Marshallhjálparinnar, og ótti hennar
við endurvakningu þýzku hernaðarstefn-
unnar sem Bandaríkin beittu sér fyrir,
urðu þess valdandi að „samstarf" Frakka
við Nató varð aldrei „innilegt“, gagnstætt
því sem höfundur heldur fram; þvert á
móti réði þungi almenningsálitsins í Frakk-
landi því að jafnvel hinar afturhaldssömu
ríkisstjórnir eftir 1950 tregðuðust einatt
við að fylgja hinni herskáu stefnu Nató-
forystunnar. Andóf Frakka gegn henni
byrjaði sannarlega ekki með De Gaulle.
Af sömu rótum var runnin andstaða þeirra
gegn fyrirætluninni um stofnun Evrópu-
hers.
Höfundur gerir einnig þátt Marshall-
hjálparinnar í viðreisn fransks efnahags-
lífs eftir stríðið stórum meiri en efni
standa til. Hann var að vísu mikilvægur
tvö fyrstu árin, en eftir stofnun Nató rann
meira en helmingur hinnar bandarísku
fjárhagsaðstoðar til vígbúnaðar, einkum til
kaupa á bandarískri vopnaframleiðslu
(1951: 140 miljarðar franka af 255 miljörð-
um samtals). Slík var ósíngirni þessarar
aðstoðar sem höfundurinn talar um í nærri
því klökkum tón. Er þá ótalin hin vafa-
sama aðstoð Bandaríkjanna við málstað
franska imperíalismann í Indó-Kína. Hún
reyndist sannkallaður bjarnargreiði við
frönsku þjóðina og átti mikinn þátt í að
draga stríðið á langinn. Eftir 1952 voru
frönsku ríkisstjórnirnar h'tið annað en
fjárhagslegir ómagar Bandaríkjanna. Þess
vegna er sú fullyrðing höfundar út í hött,
a. m. k. hvað Frakkland snertir, að Banda-
ríkin hafi „ekki gert Evrópu sér háða
efnahagslega".
Hefðu Frakkar losnað við byrðar ný-
lendustyrjaldanna sem urðu hanamein
411