Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1964, Blaðsíða 110

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1964, Blaðsíða 110
Tímarit Máls og menningar fjórða lýðveldisins, ef De Gaulle hefði setið áfram við stjórn eftir 1946? Höfund- ur varpar spurningunni fram, án þess þó að svara henni. Þá gefur hann í skyn að sterk ríkisstjóm undir forsæti De Gaulle hefði forðað lýðveldinu frá hrunadansin- um, svo framarlega sem ekki hafi verið „eintómir óviðmælanlegir kommúnistar í sjálfstæðishreyfingu Indó-Kína“ (og Ho Chi Minh var sannarlega ekki óviðmælan- legur árið 1946, hann var þvert á móti manna ákveðnastur í að semja við Frakka gegn viðurkenningu þeirra á sjálfstæði landsins sem De Gaulie hafði lofað nýlend- unum á stríðsárunum). Þessi tilgáta er liarla ósennileg, svo ekki sé meira sagt. Eins og höfundur segir sjálfur „sendi De Gaulle fyrstu hersveitirnar austur í Indó- Kína í stríðslok til að vernda hagsmuni Frakklands", þ. e. nýlenduhagsmuni þess með hinni efnahagsiegu og félagslegu und- irokun sem þeim voru samfara. Það er mjög ósennilegt að stórfrakkinn De Gaulle hafi verið reiðubúinn, árið 1946, að fórna — þó ekki væri nema að nokkru leyti — eignum franskra plantekrueigenda og auð- hringa eins og óhjákvæmilegt hefði verið til að ná samkomuiagi við sjálfstæðis- lireyfinguna. Þessi skoðun styðst ennfrem- ur við þá staðreynd að í öllum andróðri sínum gegn Fjórða lýðveldinu sá De Gaulle sízt ástæðu ti! að gagnrýna nýlendustefnu þess. Mætti fremur segja að hann fyndi henni til foráttu of mikla linkind og eftir- látssemi við „uppreisnarmenn“. Því var það sem liann lét í Ijós kvíða sinn árið 1955 vegna hinnar sáttfúsu stefnu Mendés- France í Indó-Kína og Norður-Afríku. Hér gefst ekki rúin til að fjölyrða um síðasta hluta hókarinnar sein lýsir upptöku hins franska dýrlings í guðatölu. Þorsteinn leitast við að hreinsa skjöld hans af beinni þátttöku í 13. maí samsærinu 1958, en get- ur þó ekki gengið fram lijá þeirri stað- reynd að hann „notaði byltingarógnina (hersins) til að knýja fram úrslit í mál- inu“. Þá sparar höfundur livergi stóru orð- in um kraftaverkin sem „einvaldskonung- urinn“ og hirð hans hafa komið í kring síðan þjóðin játaði honum hollustu. „Styrk- ing framkvæmdavaldsins", „setning 400 laga“, „efnahagsleg viðreisn", „vélvæðing landbúnaðarins“, „endurskoðun á fræðslu- kerfinu", — allt verður þetta höfundi sönn- un þess að „nýtt Frakkland" hafi risið úr rústum Fjórða lýðveldisins. Enginn þrætir fyrir þessar breytingar, en í stað þess að láta þær vitna um persónulegan áhrifamátt De Gaulle hefði verið viturlegra að rekja félagslegar orsakir þeirra og af- leiðingar og sýna fram á að með afnámi smáborgara- og bændaþingræðisins skap- aði gaullisminn stjórnarfarslegar forsendur fyrir framgangi einokunarkapítalismans. Framlag De Gaulle til lausnar Alsír- stríðsins er mikilvægt og óvefengjanlegt: án stjórnarforystu hans er mjög trúlegt að Frakkland hefði orðið hernaðareinræði að bráð. En höfundur lætur sér ekki nægja að skýra frá staðreyndum, heldur rang- túlkar liann —- vísvitandi eða ómeðvitað -— afstöðu hershöfðingjans til sjálfstæðis- hreyfingarinnar FLN. Alsírstríðið dróst von úr viti vegna þess að De Gaulle og stjórn hans tregðaðist við að viðurkenna hana sem liinn eina réttborna samnings- aðila alsírsku þjóðarinnar. Hann viður- kenndi sjálfsákvörðunarrétt hennar, en setti það ófrávíkjanlega skilyrði að þjóð- frelsisherinn legði niður vopn áður en þjóðin fengi að neyta lians. Hann trúði með öðrum orðum á sigur franska hersins, „liann sá“ ekki, gagnstætt því sem höfund- ur fullyrðir, „að styrjöld í Alsír myndi aldrei enda“. Það var ekki fyrr en síðla árs 1961, eftir að hver hernaðaraðgerðin á fætur annarri hafði runnið út í sandinn. 412
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.