Tímarit Máls og menningar - 01.12.1965, Page 10

Tímarit Máls og menningar
skyldu menn lifa á svona stað? Hvernig skyldu menn deyja? Hvað skyldu
menn segja hverjir við aðra, þegar þeir vakna á morgnana?“ Kynntist þú
eitthvað fólkinu?
Pribilofseyj ar eru fremur sléttlendar, en Aljútaeyjar mjög fjöllóttar, hver
eyja nánast eitt eldfjall. Gróðurfar er svipaÖ og á annesjum norðanlands, að
vísu aðrar jurtategundir. Loftslag er hráslagalegt, þokur tíðar og vindur sí-
blásandi. Norður með Beringshafi eru freðmýrar miklar, nánast græn eyði-
mörk sem engum er fær nema fuglinum fljúgandi. Þegar lengra dregur inn
til landsins eru freðmýrarnar vaxnar ótræðum greni-, aspa- og birkiskógum.
Hér lifa Eskimóar enn á veiðum, en eru þó teknir að flykkjast til bæjanna.
Aljútar á Pribilofseyjum lifa nær eingöngu á selaslátrun, enda eyjarnar fræg
selalátur. Mér sýndust Eskimóar harðari af sér en Aljútar, enda má hafa
hörð bein til að standast þá menningu sem haldið er að þeim. Sennilegt þykir
mér að tunga Aljúta á Pribilofseyjum deyi út með þeirri kynslóð sem nú
lifir, enda ekkert gert til að halda henni við. Fólkið var einstaklega viðmóts-
gott og hjálpfúst.
Hvaðan eru Aljútar upprunnir, hvorum megin sundsins og að hverju leyti
greina þeir sig frá öðrum Eskimóum?
Enn gríp ég til jarðfræðinnar. Eins og áður er getið eru rúmar þrjár milj-
ónir ára síðan sjór flæddi fyrsta sinni gegnum Beringssund og skildi megin-
löndin að og hindraði ferðir landdýra og plantna. En þau dýr og plöntur sem
ekki höfðu þá þegar dreift sér um löndin beggja vegna sundsins höfðu samt
ekki misst alveg af lestinni, því að á jökulskeiðum jökultímans batzt svo mikið
af vatni á meginjöklum að sjávarborð lækkaði um 100 metra og sundið varð
þurrlendi, enda mesta dýpi aðeins um 40 m, en fjarlægðin milli landa um
60 km.
Þannig er talið að Aljútar og Eskimóar hafi komið gangandi þurrum fót-
um yfir þar sem nú er Beringssund, síðla á síðasta jökulskeiði. Hafa þeir því
verið á ferðinni ekki síðar en fyrir 10 þúsund árum, en þá fór sundið undir
sjó. Elztu fundnar menjar um þessa þjóðflokka eru um 9000 ára gamlar.
Svipar steináhöldum beggja mjög til slíkra hluta sem fundizt hafa í Japan
og eru talin þar um 15.000—20.000 ára gömul. Segir þetta nokkuð til um
uppruna Aljúta og Eskimóa, en þeir skildust að fyrir langa löngu og eru
nokkuð ólíkir í útliti, þótt tungumál þeirra séu talin skyld. Um Indiána gildir
öðru máli, þeir hljóta að hafa sloppið yfir Beringssund ekki síðar en fyrir
25.000 árum, annars hefðu þeir tæpast komizt suður fyrir ísskjöldinn mikla ^
248