Tímarit Máls og menningar - 01.12.1965, Blaðsíða 55
Kalt slríð
ar eru að hugsa um að ganga í það. Og óðar upphefst áróðurinn: við líka!
í guðsalmáttugsbænum sleppum ekki tækifærinu til að fá að vera með. Við
ætlum þó líklega ekki að fara að vera með einhvern útúrboruhátt, vera öðru-
vísi en aðrir. Erum við kannski hræddir við mennina . . . og svo framvegis.
Og ýmis helztu fjöldasamtök þjóðarinnar hlaupa óðar til og gera samþykktir.
Það er sannarlega með ólíkindum. að ein og sama kynslóð skuli lifa þetta
tvennt: þjóðernislega vakningu aldamótanna og svo þessa óskiljanlegu ásókn
í að endurtaka þjóðarógæfuna 1262.“
Hreggviður leit á vin sinn stórum augum og greip ekki í svipinn, hvað
hann var að fara. Svo áttaði hann sig og brosti vorkunnsamlega:
„Ég held það sé nú ólíku saman að jafna, Þráinn minn.“
„Ólíku og ekki ólíku,“ anzaði Þráinn, og það snerist ofurlítið í honum við
að finna hinn hógværa þótta gestsins. „Það eru að vísu aðrir tímar og breytt-
ir, eins og þið eruð sífellt að segja í höfuðborginni. En í síðara skiptið sem
hið fyrra er þó um það að ræða að fórna sjálfsforræðinu fyrir það, sem menn
kalla efnahagslegan ávinning. Það er talað um það opinskátt síðustu vikurn-
ar, að bezta ráðið til að tryggja velmegunina sé að fórna sjálfsforræðinu.
Hvað heldurðu, að forvígismenn endurreisnarinnar hefðu sagt um slíka
speki? Það á sem sagt að opna landhelgina. Það á að opna tollmúrana. Það
á að hleypa ótakmörkuðum straumi erlends fjármagns og fólks inn í landið?“
Hreggviður gat ekki orða bundizt:
„Fjarstæða!“ sagði hann hneykslaður. Þetta kemur aldrei til mála. Það
verða fyrirvarar.“
Nú var það Þráinn, sem hrosti af vorkunnsemi:
„Það vantaði ekki fyrirvarana í Gamla sáttmála. Munurinn er bara sá. að
fyrirvarar Gamla sáttmála dugðu í sex aldir, en þínir duga kannski í sex ár.
Þá skellur holskeflan yfir. Þá geta fslendingar ekki komið neti í sjó fyrir
þröng erlendra skipa. Þá rísa upp erlend stóriðjuver víðsvegar, og grágul
reykjarbræla leggst yfir láglendið. Vatn eitrast og gróður spillist. Þessar fáu
bændahræður flosna upp, þegar erlendar landbúnaðarvörur fylla markað-
inn. Og erlent vinnuafl tekur að streyma inn í landið. Þið framfaramennirnir
eruð mátulega búnir að færa sönnur á, að landið sé byggilegt. f fyrstu lotu
koma kannski ein tvö, þrjú hundruð þúsund. Aðeins lítið brot af eins árs
fólksfjölgun í löndum hins ágæta Velferðarbandalags, en þó nóg til þess að
þurrka út íslenzkt þjóðerni og íslenzka tungu á tiltölulega stuttum tíma. Þann-
ig mundi hún þá enda, þessi skrítna þjóðfélagstilraun víkinganna.“
Það hnussaði í Hreggviði:
29ö