Tímarit Máls og menningar - 01.12.1965, Blaðsíða 17

Kalt striS
á það, að starf hans var þáttur í hinu stórfellda átaki allrar þjóðarinnar til að
brjótast úr fátækt til hjargálna á skömmum tíma.
Annars væri það ýkjur, ef sagt væri, að hann hefði ekki haft af neinu að
segja nema sálarlausu brauðstriti. Hann hafði oft haft ánægju af aðalstarfi
sinu, barnakennslunni. Honum þótti gaman að umgangast börn, og hann átti
margar ánægjulegar minningar frá kennslustarfi sínu fyrr og síðar. Það gat
til dæmis verið ógleymanlegt að heyra litlu angana fara með kvæði, ættjarð-
arljóð frá 19. öldinni ... Heyrið vella á heiðum hveri, heyrið álftir syngja í
veri. Islands er það lag. Þessi heiðríku vorkvæði íslenzkrar endurreisnar
hljómuðu svo yndislega af vörum barnanna. Þá rifjaðist líka oft upp bernska
hans sjálfs, þegar fólkið í strjálbýlli sveit kom saman á helgidögum eða á
kvöldin að loknum störfum, oft um langan veg, til að syngja saman þessi
sömu kvæði. Vænzt þótti honum þó um minningarnar frá ferðunum, sem
hann fór stundum með börnin á vorin til að sýna þeim landið. Það kom upp
í honum sveitamaðurinn, þegar hann var að benda þeim á lambféð, kenna
þeim heiti á fjöllunum eða benda þeim á fornar þjóðleiðir, sem troðnar höfðu
verið af hestahófum öld fram af öld. Ekki þótti þeim blómin tilkomumikil
fyrst í stað svo sem lambagras, vetrarblóm, héluvorblóm. Það fór lítið fyrir
þeim hjá erlendum skrautblómum úr gróðurhúsum. En þegar hann brá upp
stækkunarglerinu sínu, urðu börnin óð og uppvæg að skoða. Þeim fannst
eins og þau sæju allt í einu inn í heim ævintýranna. Hreggviður hugsaði um
það þá, og reyndar oft endranær, hvílíkt lán það væri fyrir þjóðina að eiga
þetta víðáttumikla land með heiðum sínum og hrjóstrum, ósnortið á stórum
svæðum eins og við upphaf byggðar. Sízt væri ástæða til að öfunda þjóðir
í suðlægari löndum, þar sem menn náðu varla andanum fyrir þrengslum.
Þó að Hreggviður væri búinn að hugsa lengi með tilhlökkun til þessarar
stundar, er hann næði aldursmarkinu og gæti farið að slaka á, fór liann þó,
þegar nær dró þessum tímamótum, að efast um, að hann mundi una sér til
langframa við að sitja auðum höndum. Vinnudagurinn var orðinn langur
og strangur, og umskiptin mundu verða mikil og líklega óþægileg. Auðvitað
gat hann fundið sér eitthvað til dundurs svo sem það að lesa góðar bækur,
en mundi hann ekki þreytast á því, þegar til lengdar léti. Þó að hann ætti enn
ólesnar margar þær bækur, sem hann hafði fyrr á árum langað til að geta
sökkt sér niður í, þótti honum nú vafasamt, að hann ætti eftir svo mikið and-
legt fj ör, að þær mundu vekja áhuga hans. Og ætli hann mundi flytja með
sér bókvitið yfir um fremur en fjármunina? Eftir því sem hann hugsaði mál-
ið betur, sannfærðist hann um, að hyggilegast mundi fyrir hann að halda
255