Tímarit Máls og menningar - 01.12.1965, Page 36

Tímarit Máls og menningar
ar þessa harðbýla lands, fáir og umkomulitlir, höfðu orðið að snúa bökum
saman i baráttunni við óblíða náttúru til að hjara af, skapað með þjóðinni
hófstillingu, mannlega samábyrgð, sem síður var að finna með stórþjóðum, er
áttu sér blóðidrifna sögu? Hann kunni ekki um það að dæma, enda skipti það
að því leyti litlu, að hann mundi hvort eð væri ekki taka neinum stakkaskipt-
um í þessu efni héðan af.
Gatan bugðaðist áfram yfir hæðir og dældir. Sums staðar var hún orðin
óljós, en það var eins og fætur Hreggviðs rötuðu hana sjálfkrafa. Hann
staldraði við á lágum melkolli, þaðan sem áin blasti við honum á nokkrum
kafla. Ekki sá hann neinn veiðimann úti í henni þessa stundina. Kannski var
birtan óheppilega mikil til laxveiða eða Englendingurinn hafði tekið sér mið-
degishvíld, því að nú leið að hádegi. Skammt upp frá ánni stóð snyrtilegur
timburskáli í fagurgrænni lág sunnan undir hólbarði. Hann var málaður með
bj örtum litum og fór í rauninni vel við landslagið, en samt kunni Hreggviður
ekkert vel við hann. Hann litaðist um í aðrar áttir. Hann tók að rifja upp
fyrir sér heitin á hinum ýmsu leitum og giljum og hjöllum, er við blöstu, og
þá hvarflaði hugurinn að því, að hann mundi nú líklega um það bil eini mað-
urinn, sem kynni skil á þessum örnefnum, en innan tíðar mundu þau gleymd
að eilífu. Oefað var þessi jörð búin að vera í byggð óslitið í þúsund ár. Or-
nefnin höfðu orðið til í sambúð kynslóðanna við þetta land. Þau geymdu sýn
þeirra, hugblæ þeirra, kannski brot úr sögu, nafn manns, sem að öðru leyti
var algerlega gleymdur. Geymast mundu áfram aðeins fáein þau helztu, álíka
strjál og á heiðum. Óbyggðin tæki jörðina til sín, legði hana undir ríki sitt.
Nafnið Fagridalur yrði aðeins rómantískur hljómur í eyrum náttúruskoðara.
Nú var bæjarleiðin senn á enda. Af næsta leiti, sem var skammt fram und-
an, mundi Hreggviður sjá heim. Hann greikkaði sporið, og von bráðar stóð
hann á hæðinni og horfði heim í Fagradal. Við honum blasti lítið, grænt tún
með hólum og dældum og þýfi í dældunum. Þarna var fénaður á beit, sauðfé
og kýr og virtist una sér hið bezta í þessum gróðursæla úthaga. Engin hús
sáust á túninu, ekki einu sinni tættur. Torfi bóndi í Bugkoti hafði sýnilega
jafnað allt slíkl við jörðu. Kannski hafði hann gert það af þrifnaðarástæð-
um, menn hins nýja tíma tömdu sér snyrtimennsku margir hverjir. Auk þess
gat búfé stafað hætta af hálfhrundum húsum. Hreggviður festi augun á staðn-
um, þar sem bærinn hafði verið. Nú sást þar aðeins sléttur hóll. Hreggviður
gekk þangað. Þegar á bæjarhólinn kom, athugaði hann, hversu rækilega
höfðu verið þurrkuð út öll merki um byggingu. Sýnilega liafði verið farið
yfir staðinn með jarðýtu og síðan sáð í flagið. Þarna spruttu nú hávaxin út-
274