Tímarit Máls og menningar - 01.12.1965, Blaðsíða 15

Gísli Asmundsson
Kalt stríð
Hreggviður Karlsson var að koina að utan. Hann gekk rakleitt inn í vinnu-
herbergi sitt, tók lítinn peningakassa upp úr skúffu, lagði ofan í hann fáeina
peningaseðla og gekk síðan aftur frá honum á sinum stað. Að því búnu fór
hann inn í dagstofuna og lét fallast ofan í hægindastól.
Hann var undarlega magnlaus og þreyttur, þó að ekki væri nema liðlega
miður dagur. En hann gat nú kannski líka leyft sér að slaka ofurlítið á í þetta
sinn, því að peningarnir, sem hann hafði verið að sækja, táknuðu tímamót í
lífi hans. Það voru fyrstu eftirlaunin.
Oft hafði honum orðið hugsað með tilhlökkun til þessarar stundar á und-
anförnum árum — kannski var ekki ofmælt að segja áratugum — þegar hon-
um ofbauð þrældómurinn og hann þráði að geta einhvern tíma kastað af sér
reiðingnum. Barnakennaralaun voru ekki há og tæpast viðlit að framfleyta
fjölskyldu af þeim einum. Hann hafði því verið til neyddur að taka auka-
kennslu á vetrum, en vinna ýmsa verkamannavinnu á sumrin. Smávegis hafði
hann átt, þegar hann staðfesti ráð sitt nær hálffertugur, og í litlu sjávarþorpi
voru ekki gerðar háar kröfur til lífsþæginda á kreppuárunum fyrir strið.
Hann gat því séð heimili sínu farborða með skaplegri vinnu framan af. En
eftir að hann fluttist til Reykjavíkur í stríðsbyrjun, hafði lifsbaráttan farið
siharðnandi. Dýrtíðin óx jafnt og þétt. Sérstaklega varð húsaleiga fljótlega
óbærilega há, svo að hann réðst í að byggja. Hann fékk lóð í útjaðri bæjar-
ins og kom sér upp snotru einbýlishúsi um hundrað fermetra að flatarmáli,
einni hæð og risi. Kostnaður allur fór langt fram úr áætlun, og um tíma var
mjög tvísýnt, hvort honum tækist að halda húsinu. Þegar komið var yfir
mestu örðugleikana, tóku þó ný útgjöld við. Lítið var til af sómasamlegum
innanstokksmunum í hið nýja og fallega hús. Kröfur almennings um heimilis-
tæki og allan húsbúnað jukust stórlega með auknum peningaráðum, og bæði
konan og börnin vildu eins og eðlilegt var fylgjast með tímanum í þessum
efnum. Það þurfti teppi á gólfin, borð úr harðviði, hægindastóla, svefnher-
bergishúsgögn og auðvitað útvarpstæki. Það keypli hann reyndar fyrir and-
virði orgelsins síns. Hann hafði frá ungaaldri haft gaman af að grípa í hljóð-
253