Tímarit Máls og menningar - 01.12.1965, Blaðsíða 51

Kalt stríS
Petta er þá játning þeirrar trúar, sem ég tók í æsku, og hún hefur reynzt
mér góð trú. Eitt af mörgu, sem ég á henni að þakka, er það, að ég hef fyrir
hennar áhrif hneigzt meira til félagshyggju en kannski hefði annars orðið.
Þó að ég hafi orðið að leggja á mig mikið erfiði til að afla daglegs brauðs,
hef ég jafnan reynt að vinna störf mín með því hugarfari, að ég væri að gera
þjóðfélagslegt gagn. Það gaf þeim lífrænt gildi. Þó að ævistarf mitt teljist
ekki mikils háttar og sé þess eðlis, að þess sjái lítinn stað eftir á, skil ég við
það með því hugarfari, að ég hafi af fátæklegum kröftum mínum lagt mitt af
mörkum til þess gróandi þjóðlífs, er þróazt hefur um okkar daga. Mér hefur
fundizt það mikil blessun að kenna mig hluttakandi í þeirri framvindu, sem
ég játa af heilum hug. Ég hef glaðzt innilega yfir hverjum sigri, sem unnizt
hefur, eins og ég hefði sjálfur staðið þar í stríði. Og það er yfir ærnu að
gleðjast. Með efnahagsþróuninni á þessari öld hefur þjóðin loksins náð
traustri fótfestu í landinu, öruggum tökum á að nýta lífsskilyrðin, sem land-
ið býður. Hún þarf ekki framar að kvíða því, að hún deyi út eða neyðist til
að flýja. Ég skil ekki, hvernig nokkur maður getur annað en fagnað slíkri
þróun, enda þótt ýmislegur vandi sé enn óleystur. Varð það ekki lifsnauðsyn,
að þjóðin eignaðist sinn eigin skipastól, að hún eignaðist nútímaframleiðslu-
tæki, að hún lærði að yrkja jörðina og stöðva uppblásturinn ?
Og þá er hin andlega hlið málsins. Um okkar daga hefur þetta langkúgaða
fólk, umkomulausasti allsleysinginn meðal þjóðanna, verið að rétta smátt og
smátt úr bakinu, eignast sjálfstraust og trú á hlutgengi sitt með öðrum þjóð-
um. Það hefur verið mér dýrmætast lán að lifa þessa andlegu endurreisn,
finna hana í eigin hjarta. Þessi andlega endurreisn er samofin hinni efnahags-
legu uppbyggingu og reyndar óhugsandi án hennar.
Ég fór fyrir nokkrum árum austur í Rangárþing síðla sumars og sá víðáttu-
mikla kornakra í góðum þroska, þar sem til skamms tíma voru örfoka sandar.
Ég gladdist að sönnu yfir þeirri velmegun, er slík sjón gaí fyrirheit um, en þó
var mér ofar í huga sá andlegi sigur, er það táknaði að sjá aftur bleikan akur,
þar sem áður voru svartir sandar. Ég skildi, að það er ekki lengur ástæða til
að horfa til sögualdarinnar með rómantíska þrá í brjósti. Fyrir stórhug og
atgervi einnar kynslóðar er nú runnin upp ný gullöld.“
„Cullöld, já,“ anzaði Þráinn og skellti upp úr. „Þar hittir þú rétta orðið.“
Hann spratt á fætur og tók svipu sína. „Það er réttast að fara að hotta
skjátunum af stað, áður en þær fara að leggjast.“
Þeir tóku hesta sína og ráku féð á götu. Það var nokkurt bil á milli þeirra,
þar sem þeir riðu á eftir fénu, svo að ekki varð af frekara samtali í bráð.
19 TMM
289