Tímarit Máls og menningar - 01.12.1965, Blaðsíða 103

vera að kenna einhverri annarri á-
stæðu — sem unnt er að mæla og
bombardéra: hinum ágengu Norður-
Víetnömum, sem í rauninni hafa sam-
úð með bræðrum sínum í suðri og
smygla til þeirra einhverri ögn af
varningi; hinum hræðilegu Kínverj-
um, sem eru svo óprúttnir að eiga
landamæri sameiginleg Víetnam; og
á endanum ugglaust Rússum. Áður
en heilbrigð skynsemi flýgur öll út
um gluggann er því ástæða til að líta
dálítið á eðli nútíma skæruhernað-
ar.
Skæruhernaður er ekki nýtt fyrir-
bæri. 011 bændaþjóðfélög þekkja
hinn „göfuglynda“ ræningja eða
Hróa Hött, sem „tekur frá hinum ríku
og gefur hinum fátæku“, og sleppur
úr klaufalegum gildrum lögreglu-
manna og hermanna þangað til hann
er svikinn. Á meðan enginn bænd-
anna kemur upp um hann og margir
segja honum af tiltektum óvina hans,
er hann í rauninni eins óhultur fyrir
óvinavopnum og ósýnilegum óvina-
augum og þjóðsögur og kvæði um
þessa ræningja vilja vera láta.
Menn rekast bæði á þessar stað-
reyndir og þjóðsöguna um þær á vor-
um tímum, alla leið frá Kína til Perú.
Hernaðartækni skæruliðanna er jafn
augljós og ræningjanna: einföld vopn,
bætt upp með nákvæmri þekkingu á
torfærum og ófærum landsins, hreyf-
anleiki, meira líkamsþol en hjá eftir-
sækjendunum,en umfram allt er forð-
Aflfrœfii skœruhernaðar og Víetnam
azt að berjast samkvæmt skilmálum
óvinanna, fylktu liði í reglulegum
orrustum. En mesti styrkur skærulið-
anna er ekki hernaðarlegs eðlis, þó
að þeir séu bjargarlausir ef hann
bregzt: Þeir verða að njóta góðvildar
og beinnar eða óbeinnar hjálpar
landsbúa. Sérhver Hrói Höttur sem
glatar þessari góðvild er sama sem
dauður, og eins er því farið um sér-
hvern skæruher. Allar kennslubækur
um skæruhernað byrja á að víkja að
þessu, en það er ekki hægt að læra á
neinum námskeiðum í „gagnskæru-
hernaði“.
Aðalmunurinn á ræningjahernaði
fyrri daga, sem var landlægur í flest-
um bændaþjóðfélögum, og skæru-
hernaði nútímans er sá að Hrói Hött-
ur og kappar hans höfðu ákaflega
hófleg og takmörkuð markmið (og
venjulega lítinn og staðbundinn her-
styrk). Skæruflokkur sýnir hvað
hann dugir þegar hann velur sér það
dirfskufulla hlutverk að steypa lands-
stjórn eða hrekja burt reglulegt her-
námslið, einkum þó þegar hann tek-
ur sér fyrir hendur að gera þetta í
heilu þjóðlandi en ekki í einhverjum
afskekktum landshluta. Varla nokkur
skæruliðahreyfing gekk undir þá eld-
raun fyrr en á fyrri hluta tuttugustu
aldar; skæruliðarnir stunduðu hern-
að sinn vanalega í mjög torsóttum
landshlutum — oftast í fjallahéröð-
um — og börðust við tiltölulega
frumstæð og óhæf stj órnarvöld, inn-
341