Tímarit Máls og menningar - 01.12.1965, Blaðsíða 104

Tímarit Máls og menningar
lend eða erlend. Skæruliðar hafa
stundum haft þýðingarmiklu hlut-
verki að gegna í stórstyrj öldum síð-
ustu alda, stundum út af fyrir sig eins
og í baráttu Týróla gegn Frökkum
1809, en þó oftar sem aðstoðarsveitir
reglulegs hers eins og í Napóleons-
styrjöldunum eða á þessari öld á
Spáni og í Rússlandi. Annars hafa
þeir sjálfsagt aldrei orkað öðru út af
fyrir sig en að vera til óþæginda; til
dæmis gerðu þeir her Napóleons á
Suður-Ítalíu aldrei miklar skráveifur.
Þetta kann að vera ein orsök þess að
herfræðimenn skeyttu lítið um þá
fyrr en kom fram á tuttugustu öld.
Onnur skýring þess að jafnvel bylt-
ingarhermenn virtu þá ekki mikils er
fólgin í því að nærri allir skæruliðar
voru afturhaldssamir í hugmyndum
þó að þeir væru uppreisnarmenn
þjóðfélagslega. Fáir bændur höfðu
snúizt til róttækra pólitískra sjónar-
miða eða veittu vinstrisinnuðum
stjórnmálaforingjum stuðning.
Skærustríð nútimans eru þá ekki
nein sérstök nýjung sem hernaðar-
tækni. Skæruliðar vorra daga kunna
að ráða yfir miklu betri úthúnaði en
íyrirrennarar þeirra, en þeir eru enn
án undantekninga miklu verr vopnað-
ir en andstæðingarnir (þeir afla sér
vopna sinna að miklu leyti — í byrj-
un sennilega að mestu leyti — með
því að taka þau herfangi, kaupa þau
eða stela frá andstæðingunum, en fá
þau ekki frá útlöndum eins og
Pentagon-þjóðtrúin gerir ráð fyr-
ir). í hinum herfræðilegum ritum
Maos, Vo Nguyn Giap, Che Guevara
og öðrum handbókum um skæruhern-
að er ekkert að finna sem venjulegur
guerrillero eða ræningjaforingi mundi
telja annað en sjálfsagða hluti — ef
undan er skilið það sem sagt er um
siðasta skeið skærustríðs, þegar
skæruflokkarnir eru orðnir her og
geta sigrað andstæðingana í stórorr-
ustu eins og gerðist í Dien Bien Phu.
Nýjungin er pólitisk, - með tvennu
móti. í fyrsta lagi er nú orðið algeng-
ara að skæruflokkar geti reitt sig
á alþýðustuðning hvar sem er í land-
inu. Þeir njóta hans að nokkru vegna
þess að þeir höfða til hagsmuna hinna
fátæku gagnvart hinum ríku, hinna
kúguðu gagnvart ríkisstjórninni; og
að nokkru með því að hagnýta sér
þj óðemistilfinninguna eða hatrið á
erlendum landræningjum (oft af öðr-
um hörundslit). Það er heldur ekki
nema þjóðtrú hernaðarfræðinga að
„bændur vilji aðeins fá að vera í
friði“. Þeir láta sér það ekki nægja.
Þegar þeir hafa engan mat vilja þeir
mat; þegar þeir hafa ekkert land vilja
þeir land; þegar þeir eru beittir
brögðum af embættismönnum fjar-
lægra höfuðborga vilja þeir losna við
þá. En einkum og sér í lagi vilja þeir
mannréttindi, og ef þeim er stjórnað
af útlendingum vilja þeir losa sig við
útlendingana. Rélt er að bæta því við
að árangursríkt skærustríð er ekki
342