Tímarit Máls og menningar - 01.12.1965, Blaðsíða 119

aÖ smíða sér skinnbáta og neytti síð-
ar þeirrar þekkingar sinnar í styrj-
öldum á Spáni. Á 5. öld segir einn
sagnameistari, að frar telji það gam-
anleik einn að plægja brezku höfin á
hraðskreiðum smáskipum úr skinni.
Það er eftirtektarvert, að höfundur-
inn notar orðiö skip en ekki bát um
þessar fleytur. Á 4. öld er þess getiö,
að írar, sem reyndar nefndust Skot-
ar í þá daga, sigldu stórum flotum
slíkra skipa yfir írska hafiö og réð-
ust á stöðvar Rómverja á Englandi.
Á 6. og 7. öld voru írar m. a. trú-
hoÖar og landleitarmenn. í írskum
helgisögnum frá þeim tíma, flestum
varÖveittum í handritum, sem eru
nokkrum öldum yngri, eru ýmsar lýs-
ingar á farkostum írskra guðsmanna
og landkönnuða. Heilagur Brendan
sigldi til Fyrirheitnalandsins á tága-
skipi klæddu nautshúðum sútuðum
með eikarberki og bikuðum. Rásegl
var á skipinu og 17 manna áhöfn,
sem hafði vistir til 40 daga. Brendan
á að hafa verið á dögum um miðja
6. öld og kannaö eyjar úthafsins ár-
um saman, og greina helgisögur ýmis
lönd og þj óðir, sem hann heimsækir:
Sauðfjáreyjar, Eldfjallaeyju, Krist-
alssúlurnar, Land svartrar þoku, mik-
illa fiskimiða, og svörtum dvergum
kynnist hann. Þeir, sem leggja mest-
an trúnað á þessar sagnir, telja, að
umgetin lönd séu Færeyjar, fsland,
hafísinn við Grænland, þokuna og
fiskinn sé einkum að finna við Ný-
Hlutur Kelta í landnámi fslands
fundnaland, en svörtu dvergarnir séu
Eskimóar. Það eitt er athugavert við
Brendanssagnirnar, að fróðleikur
þeirra um siglingar og landafundi
gæti að mestu leyti verið kominn frá
víkingum, sem uppi voru um þremur
öldum eftir að dýrlingurinn var kom-
inn undir græna torfu. Allt um það
telja hinir lærðustu menn á Bret-
landseyjum, að frar hafi gert sér haf-
færandi curragha á 6. öld; við upp-
haf miöalda hafi fólk á Bretlandseyj-
um ráðið yfir talsverðri tækni til sjó-
ferða. Það er allöruggt, að frar kom-
ast til Orkneyja á 6. öld, en þangað
höfðu skozkir bændur að vísu flutzt
á steinöld eða um 2000 árum fyrir
Krists burð; þá eða um 5 öldum síð-
ar munu bændur á Skotlandi hafa
flutzt með kvikfé og allt sitt hafur-
task norður til Hjaltlands, svo að
harðkristnum írum hefur ekki verið
vandara um volkið við upphaf mið-
alda. Fornaldarmenn létu staðar num-
ið á Hjaltlandi. Lengra héldu þeir
ekki á haf út, svo að vitaÖ sé með
sannindum. Það voru f rar, sem námu
fyrstir evrópskra manna lönd á sjálf-
um útsænum. Seint á 7. öld ritar
Adamnan (d. 704) ævisögu heilags
Kolumkilla og greinir þar talsvert frá
siglingum guösmanna um höfin.
Hann segir m. a. frá því, að Kormak-
ur riddari Krists sigldi þrisvar norð-
ur í höf að leita einsetustaðar í út-
sænum, en fann ekki. Á dögum
Adamnans virðast írar hafa harla
357