Tímarit Máls og menningar - 01.06.1990, Page 11

lesandann að hugleiða hvers virði kenni-
setningar trúarbragða eru. Ég spyr þá
deiluaðila sem þóst hafa geta réttlætt
öfgafyllstu hótanir múslima gegn mér og
öðrum með því að segja að ég hafi brotið
kennisetningu Islams: eru allar reglur sem
settar eru þegar trúarbrögð eru grundvöll-
uð óhagganlegar að eilífu? Hvað um refs-
ingar fyrir vændi (að grýta í hel) eða
þjófnað (limlestingar)? Hvað um bann
við samkynhneigð? Hvað um erfðalög-
mál í Islam, þar sem ekkju er einungis
leyft að erfa áttunda hluta, og synir bera
tvöfalt meira úr býtum en dætur? Hvað
um lögmál um vitnaleiðslur í Islam, þar
sem framburður konu er einungis hálf-
gildur á við karlmann? Á líka að virða
þessar reglur skilyrðislaust: eða mega rit-
höfundar og menntamenn spyrja þeirra
óþægilegu spurninga sem er hluti af til-
verugrundvelli þeirra?
Vissulega er daglega deilt þannig um
reglur út um allan múslimaheiminn. Trú-
arleiðtogar múslima kunna að óska þess
að meyböm frá múslimaheimilum séu sett
í sérskóla, en stúlkurnar vilja það ekki, og
láta það í ljós í hvert sinn sem þær eru
spurðar. (Breski Verkamannaflokkurinn
spyr þær ekki, og hyggst framselja þær í
hendur kennimannanna.) Sömuleiðis
kunna geistlegir múslimar að krefjast
þess að konur beri „látlausan" klæðnað,
samkvæmt Hijab-reglunum, og hylji
meira af Iíkamanum en karlar vegna þess
að þær hafi „aðdáanlegri líkamshluta",
eins og einn múslimi orðaði það svo af-
káralega í sjónvarpinu um daginn; en í
múslimaheiminum er fjöldi kvenna sem
láta ekki segja sér þannig fyrir verkum.
Kannski boðar Islam að konur víðs vegar
krefjist þess að fá að yfirgefa heimilið til
að vinna. Fyrst samfélag múslima dregur
daglega reglur sínar í efa — og það þarf
ekki að fara í grafgötur um það að músl-
imar eru jafn handgengnir háðsádeilu og
allir aðrir — hvers vegna þarf þá að bann-
færa skáldsögu fyrir að gera það sama?
En snúum okkur aftur að textanum.
Vissan meintan „dónaskap“ þarf að
hrekja sérstaklega. Til dæmis er atriðið
þar sem félagar Spámannsins eru kallaðir
„úrþvætti“ og „ræflar“ lýsing á ofsóknum
á hinum trúuðu í öndverðu, og þau hrak-
yrði sem vitnað er til eru greinilega ekki
mín heldur láta hinir óguðlegu þau dynja
á hinum sanntrúuðu. Maður spyr sig
hvernig hægt er að lýsa ofsóknum í bók
án þess að sýna menn stunda ofsóknir.
(Eða: hvernig er hægt að lýsa efasemdum
í bók án þess að leyfa efasemdamönnum
að láta óvissu sína í ljós?)
Hvað eiginkonur Spámannsins snertir:
það sem gerist í draumum Gibreels er að
mellur í hóruhúsi taka sér nöfn eigin-
kvenna Magúns spámanns til að æsa við-
skiptavini sína. Skýrt er skilmerkilega frá
því að „raunverulegu“ eiginkonurnar „lifi
siðprúðar“ íkvennabúrinu. En til hvers að
draga upp svo hneykslanlega mynd? Af
þessari ástæðu: í gegnum skáldsöguna
leitaði ég að myndum sem kristölluðu
andstæðuna milli hinna heilögu og jarðn-
esku heima. Kvennabúrið og hóruhúsið
skapa líka andstæðu. Hvort tvegga eru
staðir þar sem konur eru hafðar í ein-
angrun, í kvennabúrinu til að halda þeim
fjarri öllum karlmönnum nema eigin-
manni þeirra og nánum fjölskyldumeð-
limum, í hóruhúsinu ókunnum karlmönn-
um til nytja. Kvennabúrið og hóruhúsið
eru andstæðir heimar, og það að í kvenna-
búrinu er Spámaðurinn, viðtakandi heil-
TMM 1990:2
9