Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Síða 26

Rósa B. Blöndals
Telja má líklegt að síra Helgi Hálfdánarson lektor muni hafa átt nokkurn
þátt í því að síra Valdimar var ráðinn í sjö skálda sálmabókarnefndina, þá að-
eins þrítugur að aldri og lítt þekktur.
Sú ráðning mun hafa átt drjúgan þátt í feikilegum afköstum síra Valdimars
næstu árin, bæði við að yrkja og þýða sálma.
Síra Matthías Jochumsson segir í minningum sínum, að hann hafi skrif-
að grein í Þjóðólf, hann segir svo:
Árið 1879 hvatti ég í Þjóðólfi til, að sett yrði nefnd til að gera gjörbreytingu
á hinni almennu messusöngsbók, þar eð kveðskapur hennar væri bæði orðinn á
eftir tímanum og margir sálmar hennar mættu með öllu missa sig. Pétur biskup
tók því vel og bað mig til nefna þá menn, er ég héldi færasta í þá nefnd. Gerði
ég það, og kaus hann þá síðan í nefndina.
Áttum við nefndarmenn eftir það árlega fundi.
Auk síra Helga Hálfdánarsonar, lektors Prestaskólans og formanns nefndar-
innar, síra Valdimars og síra Matthíasar voru í nefndinni, síra Björn Halldórs-
son í Laufási, síra Stefán Thorarensen á Kálfatjörn, síra Páll Jónsson á Myrká
síðar í Viðvík og Steingrímur Thorsteinsson, skáld.
Sjö skálda sálmabókarnefndin starfaði í átta ár.
Samstarf þeirra síra Helga og síra Valdimars í nefndinni var mikið og gott,
þó ekki væru þeir alltaf sammála. Þegar síra Helgi gagnrýndi síra Valdimar
fyrir að velja einkum skáldlega sálma til þýðingar en fáa bænasálma, svaraði
síra Valdimar því til, að ef sálmar væru jafnframt guðrækilegir, þá næði skáld-
skapurinn betur að hrífa hjartað. Enda hefðu bestu sálmahöfundar allir mik-
ið skáldlegt við sig, svo sem Kingo, Brorson, Ingeman og einkum Grundtvig.
Af íslensku höfundunum ekki hvað síst Hallgrímur Pétursson, en enginn færi
þó í þessu efni jafn langt og Davíð og spámennirnir. „Og mér finnst það ekki
allskostar rétt,“ segir síra Valdimar, í bréfi sínu til síra Helga Hálfdánarson-
ar, „sem sjá má af litteratúrsögum, að sálmaskáld eru ekki talin með skáld-
um, heldur eingöngu með guðfræðingum.“
Sú skoðun sem þarna kemur fram hjá síra Valdimar varðandi höfunda
sálma og helgiljóða er ein aðalkveikjan að því að ég hófst handa við að semja
þetta ritverk, því að það hefur vakið athygli mína að þegar þjóðskálda vor ís-
lendinga er getið, þá virðist sálma og helgiljóða höfundum ætíð mismunað.
Hefur sú mismunun löngum vakið gremju hjá mér. Gladdi mig því mjög að
sjá það að síra Valdimar hefur verið sama sinnis.
Þegar sálmabókin kom út árið 1886 átti síra Valdimar þar 102 frumorta sálma
og 40 þýdda sálma.
24