Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Page 86

Rósa B. Blöndals
Almanak Þjóðvinafélagsins árið 1914, gefið út af dr. Jóni Þorkelssyni, var að
mestu helgað 200 ára minningu Hallgríms Péturssonar. Almanak þetta nefndi
síra Matthías Jochumsson Almanakið mikla. Þar ritaði síra Valdimar um Hall-
grím Pétursson og verk hans í bréfi til Jóns Þorkelssonar.
Úr bréfi frá Valdimar biskupi Briem til Jóns Þorkelssonar dagsettu á Stóra-
Núpi 11. júlí 1913.
Ég þarf varla að taka það fram, að ég er einn af þeim ótalmörgu mönnum, sem
hafa miklar mætur á Hallgrími Péturssyni og kveðskap hans, og er það ekki þakk-
andi. En hins vegar sæmd fyrir samtíðarmenn hans, hvað vel þeir kunnu að meta
hann fram yfir önnur skáld á þeirri tíð, og voru sum þeirra engar liðleskjur. . .
. . . Og það hygg ég að óhætt sé að fullyrða, að engin bók á íslenskri tungu -
að fráskilinni Heilagri ritningu - hefir haft jafn mikil og jafn góð áhrif sem Pass-
íusálmar síra Hallgríms. Mætti nefna ýmislegt því til sönnunar, en hér skal að-
eins bent á það eitt, hve mikil huggunarlind þeir hafa orðið mörgum manni og
jafnvel þjóðinni í heild sinni, í öllum þeim raunum, sem hún hefir síðan orðið
fyrir. Það er jafnan varhugavert að fara í mannjöfnuð; en ef ég ætti að svara því,
hver íslenskur maður hafi verið allra mestur velgerðarmaður þjóðar sinnar, þá
mundi ég - með allri virðingu fyrir öðrum ágætismönnum þjóðarinnar - frá þessu
sjónarmiði hiklaust svara: Hallgrímur Pétursson.
í Sameiningunni, janúarhefti árið 1891, skrifar síra Jón Bjarnason ritstjóri
Sameiningarinnar fagra og fróðlega grein um síra Valdimar Briem og Sálma-
bókina 1886. Ljósmynd af síra Valdimar skreytir forsíðu blaðsins. Þar getur
síra Jón Bjarnason þess að bæði hann og ýmsir fleiri Vestur-íslendingar, hefðu
ekki gert sér fulla grein fyrir því fyrst í stað, hversu afbragðs mikið og ágætt
framlag síra Valdimars hefði verið til sálmabókarinnar. Þar fer hann fögrum
orðum um skáldskap síra Valdimars og kynnir m. a. ljóðið Ljónagryfjuna úr
Biblíuljóðunum er þá voru enn ekki komin út. Þá hafði síra Jón séð nokkur
Biblíuljóðanna og hafði auðsjáanlega mjög hrifist af þeim. Þar getur hann
einnig þess fyrsta er hann telur liggja eftir síra Valdimar Briem af helgiljóða
kveðskap:
Hann byrjaði sín trúarljóð með hinum fögru eftirmælum eftir skólabróður sinn
Helga Melsteð. Vér höfum þau ljóð enn fyrir oss frá 1872. Þar í er þetta:
Vér mennirnir skiljum ei skaparans dóm,
og sköðum því sjálfir vorn hag,
sem ekkert er annað en ímyndan tóm
og ei stendur lengur en dag.
Vér óskum og vonum, að allt gangi vel,
og allt sýnist styðja vort mál,
er mannsæfin snýst eins og hverfanda hvel,
og helmingur lífsins er tál.
84