Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Side 128

Sigurbjörn Einarsson
Sú staðreynd var mörgum að þakka. En engum meira en síra Valdimar
Briem. Og hann var hinn eini af hinum afkastameiri höfundum þessarar bók-
ar, sem var að heita má óþekktur áður en hún kom út. Því meiri varð sú upp-
götvun að kynnast honum og njóta þeirra þýðu, ljúfu, máttugu tóna, sem hann
kvað við.
Þegar dr. Pétur biskup Pétursson skipaði sálmabókarnefndina 1878 var
kirkjan ekki í neinu mannhraki. í prestastétt voru þjóðkunn góðskáld, roskin
og reynd, og höfuðskáld landsins, síra Matthías Jochumsson. Auk hans og 5
annarra skáldpresta var þjóðskáldið Steingrímur Thorsteinsson í nefndinni.
Formaður nefndarinnar var sr. Helgi lektor Hálfdanarson, forstöðurmað-
ur Prestaskólans. Hann hafði öðrum framar hvatt til þess, að sálmabókarmál-
ið væri tekið nýjum tökum og leyst af fyllsta metnaði. Hann var stórvel lærð-
ur í guðfræði, manna best að sér í sálmakveðskap annarra þjóða og ágætt
sálmaskáld. Verkstjórn hans við nefndarstörfin, örugg og lipur, smekkvísi hans
og þekking á skáldskap, kappsemi hans og atorka, réði miklu um það, hvern-
ig þetta verk tókst. Hann lagði til flesta sálmana í hina nýju bók og munu all-
ir kunnugir hafa átt von á því. En miklu flestir af sálmum hans voru þýddir.
Margir þeirra, svo og margir frumortir sálmar hans, náðu varanlegum tökum
og öruggu sæti í helgihaldi og trúarlífi.
En því er mér það ríkt í huga að minna á Helga lektor í þessu sambandi,
að ég hef sterkan grun um, að hann hafi átt gildari þátt en hann varði í því,
hvernig sr. Valdimar blómstraði á fáum árum. Sr. Helgi réði mestu um það,
hverjir voru skipaðir í nefndina. An hans tillagna, alltént samþykkis, hefði
hinn ungi og óþekkti prestur ekki verið kvaddur til.
Sr. Valdimar var langyngstur nefndarmanna, stóð á þrítugu. En hann hafði
verið nemandi sr. Helga og á prestaskólaárum sínum vafalaust vakið athygli
hans. Nú hafði hann verið prestur á Hrepphólum í 5 ár, vígðist þangað árið
1873, en fluttist þaðan að Stóra-Núpi árið 1880, þegar köllin tvö voru samein-
uð. Hann hafði að vísu kynnt sig vel í skóla alla tíð, var góður námsmaður
og mikils metinn í skólalífinu. Það var og kunnugt, að honum var létt um að
yrkja, enda var það kynfylgja. En hann hafði ekki látið að sér kveða sem skáld,
ekki skilað neinu af sér á sviði ljóðagerðar, sem verðskuldaði teljandi eftir-
tekt. Þeir, sem fengu augastað á þessum unga, óreynda manni og vildu fá hann
til þess að taka sæti með öndvegisklerkum og þjóðskáldum í ábyrgðarmiklu
trúnaðarstarfi, hafa fremur stuðst við hugboð sitt en mjög áþreifanlegar stað-
reyndir.
En þeim missýndist ekki. Og þeir reyndust óvenjulegir lánsmenn. Það varð
eitt hið mesta happaverk í kirkjusögu landsins, að hinn ungi og lítt mótaði
Valdimar var kvaddur á þennan vettvang og trúað fyrir miklu þar.
126