Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Blaðsíða 157
Konurnar í Gamla testamentinu
um ritningarinnar, þó að þær beiti ólíkri aðferðafræði í rannsóknum sínum. I
bókinni Texts ofTerror. Literary-Feminist Readings of Biblical Narratives^
skoðar Phyllis Trible sögur úr Gamla testamentinu sem allar segja frá konum
sem voru beittar ofbeldi. I umfjöllun sinni notar Trible bókmenntarýni, en
sjónarhorn hennar er femínískt. Trible segir að höfuðmarkmið umfjöllunar
sinnar sé ekki að vekja athygli á því ofbeldi sem konur urðu fyrir í Israel til
forna, eða að benda á þá gagnrýni sem er til staðar innan ritningarinnar á
valdamisrétti feðraveldisins. Leið Trible, sem hún segir að feli engu að síð-
ur í sér bæði ofangreindu atriðin, felst í því að minnast þessara kvenna með
því að segja sögur þeirra og þannig að rifja upp sögur sem hafa fallið í
gleymsku og urn leið að minnast fortíðar sem á sér hliðstæðu í nútímanum,
með bæn um að sögurnar endurtaki sig ekki.20 Nánar um þessar ofbeldissög-
ur síðar.
Hvað varðar styrkleika þeirrar nálgunar sem einkennir rannsóknir bæði
Elisabeth Schíissler Fiorenzu og Phyllis Trible, þá er það mat Katherine Doob
Sakenfeld að hún gefi færi á að ráðast gegn karlmiðlægum hugsunarhætti ritn-
ingarinnar, án þess að afsaka hann eða þurrka hann út.21 Konum sé gert kleift
að nálgast hefðina með því að finna til samsemdar með konunum í Biblí-
unni, bæði í kúgun þeirra og baráttu fyrir frelsi. Veikleikinn er hins vegar sá
hinn sami og í hinum tveimur fyrri túlkunaraðferðunum og varðar kennivald
textans. Hvernig veit til dæmis lesandinn hvort texti sem hefur að geyma boð-
skap um ofbeldi og kúgun kvenna feli í sér valdboð eða ekki? Samkvæmt
þessari aðferð þarf mælikvarðinn á það hvaða textar fela í sér valdboð og
hverjir ekki, að koma utan frá. Sakenfeld telur að andstætt Rosemary Rad-
ford Ruether og Letty Russell, sem telji að valdið felist í guðfræðilegu sjón-
arhorni, þá vilji Schiissler Fiorenza og Trible að valdið sé að finna í reynslu
þeirra sem nálgast textann, hvort sem um er að ræða einstaklinga eða samfé-
lög.22 í þessu sambandi vaknar sú spurning hvort Sakenfeld túlki aðferð
Ruether rétt, en margt bendir til þess að líta megi á hliðstæðu-aðferð Ruether
sem „þriðja“ möguleikann, þar sem lögð er áhersla á samspil á milli þessara
innri og ytri þátta, á milli ritningarinnar, eða ákveðins hluta hennar, og mann-
legrar reynslu.23 Hjá Ruether eru pólarnir annars vegar kvennagagnrýnin og
hins vegar spámannlega frelsunarhefðin. Hið femíníska „prinsip“ sem er hér
í samspili við hið biblíulega „prinsip“, gengur út frá því að aðeins þeir textar
19 1984. Philadelphia: Fortress Press.
20 Trible, 3.
21 Russell: Feminist Interpretation ofthe Bible, 63.
22 Sama heimild, 63
23 Hér leitar Ruether í smiðju Pauls Tillichs og hliðstæðu-aðferðar hans (method of correlation).
Sjá Paul Tillich: Systematic Theology, vol. 1, 59-64.
155