Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Side 160

Arnfríður Guðmundsdóttir
4. Þær sem eignast börn fá fyrirheit um það frá Guði
5. Margar kvennanna beita brögðum eða svikum til þess að auka hlut sona
sinna eða eiginmanna (Sara 12.10-20; Rebekka 27; Rakel 31.19, 33-35;
Tamar 38).
Af þessum einkennum má ráða, í fyrsta lagi, að vald kvenna er frekar á
sviði einkalífsins en hins opinbera lífs. I öðru lagi hafa konur oft það hlut-
verk að tengja saman hópa karla í gegnum hjúskap. I þriðja lagi kemur jað-
arstaða kvenna í veg fyrir að þær uppfylli það hlutverk sem þeim er fengið í
sögunni af syndafallinu, þegar Guð segir við konuna: „Mikla mun ég gjöra
þjáningu þína, er þú verður barnshafandi. Með þraut skalt þú börn fæða, og
þó hafa löngun til mannsins þíns, en hann skal drottna yfir þér“ (1M 3.16).
Hjá flestum kemur barnleysið í veg fyrir að þær geti uppfyllt þetta hlutverk,
en einnig er um aðrar ástæður að ræða. Hér má nefna nauðgun Dínu (34.1-
31), brottrekstur Hagar (21.8-21), fráfall eiginmanns Tamar, áður en hún eign-
ast afkvæmi (38.1-30), og ástleysi Leu (30.15).31
Þó að sagan í 1. Mósebók 12-36 sé oftast sögð frá sjónarhorni karlsins,
virðist Guð oft taka sér stöðu með þeim sem eru á jaðrinum, bæði konum og
körlum (sjá til dæmis 29.31).32 Þrátt fyrir ríkjandi feðraveldisskipulag hafa
margar kvennanna sem koma fram í þessum sögum mikil völd; yfir eigin-
mönnum, tengdafeðrum eða feðrum, og þá aðallega í málum er varða fjöl-
skyldu, börn eða kynlíf (30.14-16). Það má segja að Guð, sem gefur lífið og
hefur heitið ísraelsþjóðinni blessun, opinberi sig á sérstakan hátt í lífi for-
mæðra þjóðarinnar.33 Hvað varðar endurnýjun ísraelsþjóðarinnar virðast kon-
ur vera mikilvægari en karlar, þar sem meiri áhersla er lögð á að um sé að
ræða réttar mœður frekar en rétta feður. í þessu sambandi má nefna að ísak
þarf að vera sonur Söru, sæði Abrahams nægir ekki, samanber ísmael, son
Abrahams og Hagar (17.15-22). Eins er með Jósep, sem þarf að vera sonur
Rakelar, en Jakob átti fyrir marga syni með Leu (30.22-24). Þá má einnig
benda á að blessunin er veitt Jakobi, sem er eftirlæti Rebekku, en ekki Esaú,
sem var frumburður föður síns (27.1-29).34 Hér verður ekki farið nánar ofan
í sögu allra þessara kvenna. Þess í stað verður skoðuð betur sagan um fyrstu
höfuðmóðurina, Söru, með sérstakri áherslu á samskipti hennar og Hagar, eg-
ypskrar ambáttar hennar.
31 Sama heimild, 15.
32 Sama heimild, 16.
33 Sharon Pace Jeansonne: The Women of the Genesis. From Sarah to Potiphar's Wife, 2.
34 Newsom og Ringe, 16.
158