Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Síða 163

Konurnar í Gamla testamentinu
fyrir þínu augliti“.“ Guð svarar Abraham með því að ítreka að fyrirheitið sé
ætlað Isak, syni Söru, en ekki Ismael, þó að Guð hafi bænheyrt Abraham og
muni blessa Ismael. I 18. kaflanum segir frá því þegar Sara hlær af sömu
ástæðu og Abraham, en Drottni mislíkar það augljóslega, og ítrekar að sér sé
ekkert ómáttugt.
Næst segir frá Söru í 21. kafla. Þar segir frá uppfyllingu fyrirheits Drott-
ins og fæðingu Isaks. Enn á ný er talað um spennu í samskiptum Söru og Hag-
ar, en Sara óttast að ísmael muni skyggja á ísak. Þess vegna fer Sara fram á
að Abraham reki Hagar burt ásamt Ismael, syni hennar og Abrahams. í þetta
skipti er Abraham ekki sáttur við hörku konu sinnar í garð Hagar og barns
þeirra, en þá grípur Guð inn í og segir við Abraham: „Lát þig ekki taka sárt
til sveinsins og ambáttar þinnar.“ Hér má benda á að Hagar er nú talin
ambátt Abrahams en ekki ambátt Söru, eins og áður. Og Guð heldur áfram:
„Hlýð þú Söru í öllu því, er hún segir þér, því að afkomendur þínir munu verða
kenndir við Isak. En ég mun einnig gjöra ambáttarsoninn að þjóð, því að hann
er þitt afkvæmi“ (21.12-13). Og Abraham hlýðir Söru (og Guði) og sendir
Hagar og son þeirra út í eyðimörkina, þar sem dauðinn einn virðist bíða þeirra.
En yfirgefin og einmana í eyðimörkinni, og aðframkomin af sorg, fær Hagar
heimsókn frá Guði. Guð hafði heyrt hljóð sveinsins og lýkur nú upp augum
Hagar svo að hún sér vatnsbrunn. Þar með eru þau hólpin. í lok frásögunnar
er sjálfstæði Hagar áréttað þegar hún tekur að sér hlutverk karlmannsins og
finnur konu fyrir ísmael son sinn frá Egyptalandi (21.21). Hvað Söru áhrær-
ir þá er hennar aðeins getið einu sinni eftir þetta, en það er í upphafi 23. kafla
þar sem sagt er frá andláti hennar (23.1-2). Það er eftirtektarvert að hennar
er hvergi getið í 22. kaflanum, þar sem segir frá fórn ísaks. Hvar var Sara þá?
Hafði hún ekki skoðun á málunum, eða var hún kannski ekki spurð álits?41
Sagan af samskiptum Söru og Hagar hefur á undanförnum árum gegnt lyk-
ilhlutverki í guðfræði svartra kvenna í Bandaríkjunum, svokallaðri woman-
ista guðfrœði.42 Þessi saga hefur lengi haft sérstaka merkingu fyrir svartar
41 Söru er getið á nokkrum stöðum í Nt. I Heb 11.11 er Söru minnst í „öðrum leshætti",
(neðanmáls) vegna trúar sinnar. Þar segir: „Fyrir trú öðlaðist Sara kraft til að eignast son, og
þó var Sara óbyrja og komin yfir aldur. Hún treysti þeim sem fyrirheitið hafði gefið.“ Sara er
„frjálsa konan“ sem talað er um í G1 4.22-31, og á son „samkvæmt fyrirheiti" (til frelsis), en
ekki á náttúrlegan hátt til ánauðar, eins og Hagar. Sara er dæmi um fyrirmyndar eiginkonu, sem
er eiginmanni sínum undirgefin í lPt 3.6. í Rómverjabréfinu er hennar tvívegis getið, í annað
skiptið vegna bamleysis síns (4.19) og í síðara skiptið vegna fyrirheitsins um fæðingu Isaks
(9.9). Hjá Jesaja spámanni er Söru getið sem formóður Gyðingaþjóðarinnar (51.2).
42 Til aðgreiningar frá guðfræði hvítra kvenna (feminískri guðfræði) hafa svartar konur valið að
kalla guðfræði sína womanista guðfræði (womanist theology). Sjá t.d. Delores S. Williams: „The
Color of Feminism: Or Speaking the Black Woman’s Tongue" í Feminist Theological Ethics.
A Reader, Lois K. Daly, ritstj.
161