Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Side 194

Árni Svanur Daníelsson
ættum við að breyta við bróður okkar, vera þolinmóð við hann nokkra hríð, þol-
inmóð yfir veikleikum hans og hjálpa honum að lifa með þeim; við ættum að ala
hann á mjólkurmat [ 1 Pét 2.2; sbr. Rm 14.1-3] eins og var gert við okkur, uns hann
verður einnig sterkur.31
í þessu lifandi dæmi tekur hugmynd Lúthers um kærleika og þolinmæði gagn-
vart náunganum hold. Honum er umhugað um að svona sé haldið á málum
vegna þess að hann vill alls ekki að einhverjir firrist frá málstaðnum sökum
æðibunugangs við að koma á breytingum. Lúther tekur annað dæmi:
Sólin hefur tvo eiginleika, ljós og hita. Enginn konungur hefur svo mikið afl að
hann geti beygt eða stjórnað sólarljósinu, það er alltaf á sínum stað. En hitanum
er hægt að snúa og stýra, og þó er hann ávallt í sólinni. A sama hátt verður trú-
in alltaf að vera hrein og óhreyfð í hjörtum okkar og má aldrei bresta; en kær-
leikurinn beygir og snýr þannig að náungi okkar geti gripið hann og fylgt hon-
um.32
Allir verða því að hafa rétta trú, en hana hafa ekki allir, og þangað til verða
þau sem hafa hana og eru sterk í trúnni að taka hin upp á arma sína, og hafa
kærleikann að leiðarljósi. Lúther áréttar þetta þegar hann ræðir aðgreining-
una á milli þess það sem „verður“ að vera og þess sem er „frjálst“. Trúin er
eitt af því sem er nauðsynlegt. Hana verður hver og einn að geyma í hjarta
sínu og játa frammi fyrir öðrum. En urn það sem er frjálst gilda aðrar reglur,
það má ýmist gera eða láta ógert, en frelsi hvers og eins er þó takmarkað af
því að það verður ætíð að nota þannig að náunginn hagnist á því en ekki í
þágu eigin hagsmuna.33 Þar af leiðandi er hið „frjálsa“ í raun þrælbundið og
fjötrað af kærleikanum til náungans, sem er jafnframt leiðarvísirinn í þessum
efnum. Lúther leggur jafnframt á það þunga áherslu að alls ekki megi gera
það sem er frjálst að skyldu. M.ö.o. vill hann hnykkja á réttri aðgreiningu milli
þess sem er nauðsynlegt og þess sem er frjálst.
I framhaldi af þessu biður Lúther íbúa Wittenberg að fylgja sér, enda hafi
hann alltaf viljað taka eitt skref í einu og ekki flýta sér um of:
Sumir geta hlaupið, aðrir verða að ganga, enn aðrir geta varla skriðið. Þess vegna
megum við ekki einblína á okkar eigin krafta heldur á krafta bræðra okkar, svo
að djöfullinn eyði ekki þeim sem er veikur í trúnni en reynir að fylgja hinum
sterka. Fylgið mér því, kæru bræður, ég hef aldrei verið eyðandi. Eg var einnig
sá fyrsti sem Guð kallaði til þessa verks og ég get ekki hlaupist á brott heldur
verð hér á meðan Guð leyfir. Ég var og sá sem Guð opinberaði fyrst að Orð hans
ætti að prédika ykkur. Ég er einnig viss um að þið hafið Orð Guðs hreint og
ómengað.34
31 WA 10 III, 5-6 (1. Invocavit prédikun). LW 51, 72.
32 WA 10 III, 7-8 (1. Invocavit prédikun). LW 51, 72.
33 WA 10 III, 11-13 (1. Invocavit prédikun). LW 51, 74.
192