Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Qupperneq 230

Jón Ma. Ásgeirsson
sögulegri persónu sem rannsaka mætti með nútímalegum sagnfræðiaðferðum.
Hin nýja leit hófst þannig á guðfræðilegum meiði og sagnfræði sem ekki var
lengur kennd við Immanel Kant né endilega sögulegu hrafli í ritum Nýja testa-
mentisins eða hvers konar nýjum sögulegum upplýsingum sem um sömu rit
kynnu að finnast eða fundist hafa.2
Á síðustu árum hefir leitin að hinum sögulega Jesú haldið áfram af æ ineiri
áhuga og ekki síður færri útgáfum og vangaveltum en birtust í ævisöguritun
nítjándu aldar leitarinnar að persónu og veruleik Jesú. En ef guðfræðiieg sjón-
armið réðu ferðinni á fyrstu árum hinnar nýju leitar í kjölfar Bultmanns þá
takast á í dag guðfræðileg sjónarmið annars vegar og ítarlegar sagnfræðileg-
ar og textafræðilegar samanburðarrannsóknir hins vegar.3
Reyndar hefir því verið haldið fram að hin þriðja leit að hinum sögulega
Jesú, sem ekki byggist á guðfræðilegum forsendum, ekki einasta skorti guð-
fræðilega vídd heldur geri hún kröfu um að vera firrt slíkri vídd. Þannig lýs-
ir Birger A. Pearson vinnuaðferð þessarar nýjustu leitar sem a) sögulegri rann-
sókn þar sem heimildir séu rannsakaðar og flokkaðar í þeim tilgangi að ná til
röklegrar vitnesku um hver Jesús hafi verið. Ennfremur leggi þessi leit mik-
ið upp úr því að b) staðsetja Jesú í Palestínu á fyrstu öld e. Kr. c) Loks sé
áberandi hvernig aðferðir félagsfræðinga séu notaðar til að varpa ljósi á hið
félagslega og pólitíska umhverfi sem Jesús starfaði í á sínum tíma. Eitt af-
sprengi þeirrar rannsóknar er, að mati Pearsons, fólgið í söfnun hliðstæðna úr
samtímaheimildum hellenískrar menningar svo sem heimildum um kýnikea.
Um leið sé hefðbundnum skilningi á hefðunum um Jesú hafnað sem meðal
annars feli í sér að Jesús sé álitinn hafna spámannlegum boðskap Jóhannes-
ar skírara og taka upp boðskap sem hafi spekistef að megin markmiði.4
Hinar eldri leitir byggðust hins vegar á guðfræðilegum grundvelli. Pear-
son bendir á áherslu eftirkomenda Bultmanns sem grundvölluðu hina nýju leit
á sambandi milli boðunar Jesú og fagnaðarerindis kirkjunnar sem Pearson tel-
ur að hafi einkennst af sömu hugmyndum um endi tímanna eins og Albert
2 Robert W. Funk fjallar um þessa þætti í leitinni að hinum sögulega Jesú í nýlegri bók sinni,
Honest to Jesus: Jesus for a New Millennium (San Francisco, CA: HarperSanFrancisco,
1996), praesertim 57-76.
3 Sem dæmi um nýlega umfjöllun í þessa veruna má nefna verk eftir John Dominic Cross-
an, Luke Timothy Johnson, and Werner H. Kelber, Tlie Jesus Controversy: Perspectives
in Conflict, The Rockwell Lecture Series, G. P. McKenny, ritstj. (Harrisburg, PA: Trinity
Press International, 1999) og Jón Ma. Ásgeirsson, Bara Jesús - engin jól eða Sagan af
Jesú frá Nasaret (Reykjavík, væntanleg haustið 2000) passim.
4 The Gospel according to tlie Jesus Seminar, Occasional Papers of the Institute for Ant-
iquity and Christianity, Jon Ma. Asgeirsson ritstj., 35 (Claremont, CA: The Institute for
Antiquity and Christiantiy, 1996) 10-11.
228