Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Side 232
Jón Ma. Asgeirsson
skapaða heims, né heldur um c) eðli manneskjunnar. En síðan fellur hann beint
í sína eigin gryfju þegar hann heldur því fram að þar sem þessar hugmyndir
séu ekki að finna þá hljóti þær samt að hafa staðið að baki orðmælum Jesú í
guðspjallinu þar sem talað sé um uppruna heimsins og veröld mannfólksins
með óljósum og óbeinum hætti.8
A grundvelli þessara tveggja megin athugasemda um Tómasarguðspjall
telur Gártner sig í stakk búinn að lýsa söfnunaráráttu höfundar guðspjallsins
þar sem eftirfarandi sjónarhorn ráði ferðinni: a) staða manneskjunnar í ver-
öldinni, b) spilling þessa heims og hins holdlega veruleika manneskjunnar,
c) sameindir hins himneska ljóss sem hnepptar hafi verið í varðhald hins efn-
islega heims og frelsun þeirra, d) erindi frelsarans í veröldinni, e) vegur þekk-
ingarinnar að hjálpræðinu, og loks f) um hátterni þeirra sem hólpnir eru í hin-
um jarðneska heimi. í ljósi þessara guðfræðilegu áherslna sem Gartner telur
sig færan um að einangra birtist persóna Jesú í líki hinnar sönnu opinberun-
ar á þekkingunni. Jesús er milligöngumaður hinnar frelsandi þekkingar.9
Og þegar Gártner dregur saman þessar niðurstöður sínar þá birtist honum
þessi Jesús nánast eins og sveipur (logion 28) einn eða eins og dóketistar lýstu
eiginleikum Jesú. En sú hreyfing sem Ignatíus biskup frá Antíokkíu (35-107
e. Kr.) talar gegn er þegar til staðar á fyrstu öldinni e. Kr. á meðal Gyðinga.
Þannig er Tómasarguðspjall að skilningi Gártner slitið úr tengslum við hina
guðlegu opinberun sem Nýja testamentið geymir og friðþæginguna og þá um
leið sekt mannsins sem engan eigi heima í þessu samhengi.10
Jesús mælti:
Ég hefi dvalist í skarkala heimsins og birst veröldinni holdi klæddur.
Fann ég þar fyrir alla ofurölvi og var á engan að bæta. Sál mín leið fyrir mann-
skepnuna sökum þess að hún er blind í hjarta og stefnulaus. Hún leitast ekki við
annað en yfirgefa heiminn nakin rétt eins og hún var í heiminn borin.
Þegar mannkindin nær að hrista af sér ölvímuna mun hún líta sér um öxl en sem
stendur er hún utan við sig af ölvun. Logion 28.* 11
8 Ibid., 93-94.
9 Theology, 71. Gártner segir orðrétt, „these are the foci of the gospel, and it is these which
determined the material which went into its compilation. In this context, the basic view
of Jesus is that he is none other than the true revealer of gnosis, the mediator of saving
knowledge," ibid., 71-72.
10 Ibid., 69-73.
11 Allar tilvitnanir í Tómasarguðspjall eru teknar úr, Tómasarguðspjall. Fimmta guðspjall-
ið, Islensk þýðing hins koptíska Tómasarguðspjalls og grískra handritabrota sama guð-
spjalls ásamt inngagni, þýtt hefir og samið Jón Ma. Ásgeirsson (Alta Loma, CA & Reykja-
vík, væntanleg sumarið 2000).
230