Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Page 246
Kristján Valur Ingólfsson
ir þekkja, allt frá því að hefti þeirra séra Sigurðar Pálssonar og dr. Róberts
A. Ottóssonar kom út árið 1963.5
Árin eftir 1960 voru einmitt upphafsár hins endurheimta saltarasöngs og
lestra sálma hans í helgihaldinu. Þannig byggði daglegt helgihald í guðfræði-
deild á þeim tíma á bænum Saltarans og hélst óbreytt langt á annan áratug.
Það er staðfest trú og kenning þess sem þetta ritar að stefnt skuli að því
að auka notkun Saltarans í helgihaldi kirkjunnar á íslandi, bæði í opinberu
helgihaldi hennar og í persónulegu helgihaldi og við húslestra og að það skuli
vera gert sérstakt átak til þess að svo megi verða og að það byrji nú þegar.
Það er efni þessa fyrirlestrar að grundvalla þá kenningu með eins gildum rök-
um og finnanleg eru.
Þá mætti kannski fyrst spyrja hvað það sé sem við köllum Saltara. Þess
mun að vísu tæpast þörf í þeim hópi þar sem þetta erindi er flutt, og varla
með þessa yfirskrift ráðstefnunnar, en rétt er þó að minna á að Saltaraheitið
hefur í það minnsta síðan sögur fóru að berast af ferðalagi Sæmundar fróða
á selnum til íslands forðum, verið notað um sálmabók Biblíunnar. Ástæða er
til að styðja notkun þessa heitis. Síðan er meiningin að skoða notkun hans í
kirkjunni frá fyrstu tíð og ástæður hennar, síðan að athuga hvaða stefna var
uppi meðal þeirra sem mótuðu þá kirkju sem við tilheyrum og spurt hvers
vegna við hættum að fylgja þeirri stefnu og hvað er til ráða til að finna hana
aftur, og að síðustu er því velt upp hvernig við skulum fara að því að nýta
Saltarann betur hér og nú og hvers vegna.
II
Svo sem eðlilegt er tók Jesús þátt í helgihaldi þjóðar sinnar samkvæmt þeim
reglum sem um það giltu. Þau sem fylgdu honum gerðu það einnig. Athuga-
semdir hans um guðsdýrkun farisea og fræðimanna, sumar hvassyrtar mjög,
breyttu engu um þá þátttöku.
Sjálfur var hann í augum samtíma síns fræðimaður og kennari. Ritning-
arnar lágu á tungu hans, Saltarinn var söngbók og bænabók hans og allra, sam-
ofin lífi og trú kynslóðanna og bar uppi tilbeiðsluna. Auðvitað kemur þar
miklu fleira við sögu sem hér verður ekkert minnst á, en Saltarinn hefur al-
gjöra sérstöðu. Ástæða er einnig að minna á að Saltarinn var söngbók. Söng-
mátinn sem Jesú var tamur, stefin sem hann notaði, voru stofninn í söngvenj-
5 íslenskur tíðasöngur. Miðmorgunstíð / Náttsöngur. Sigurður Pálsson/ Róbert A. Ottósson
tóku saman. Söngmálastjóri Þjóðkirkjunnar gaf út, Reykjavík 1963. (Önnur prentun 1971.
Endurprentun fyrstu útgáfu: ísleifsreglan 1980. Sérstök minningarútgáfa í stærra broti
1992).
244