Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Side 267

Bókadómar
Shimon Peres and Robert Littell
For the Future of Israel
(The Johns Hopkins University Press,
Baltimore & London ,1998, 208 bls.)
Þessi samtalsbók Símonar Peresar, fyrrver-
andi forsætisráðherra Israels (f. 1923), hefur
að geyma svo margvíslegar skírskotanir til
Gamla testamentisins að umsögn um hana á
fullt erindi inn í rit sem fjallar um guðfræði.
Bók þessi sýnir ótvírætt hversu baráttan fyr-
ir stofnun fsraelsríkis á fyrri hluta þessarar
aldar sótti stöðugt stuðning í hinar hebresku
ritningar, sbr. orð Peresar: „Minningin hefur
verið land okkar í tvö þúsund ár.“ Hér koma
óhjákvæmilega í hugann orð 137. sálms Salt-
arans, sálms sem talinn er orðinn til rétt eft-
ir lok babýlónsku herleiðingarinnar (587-538
f.Kr.): „Ef ég gleymi þér Jerúsalem, þá visni
mín hægri hönd...“ (S1 137:5). Gyðingarhafa
aldrei gleymt Jerúsalem og jafnan á páskum
haft yfir orðin: „Næsta ár í Jerúsalem!"
Það leynir sér ekki að Peres er mjög vel
heima í hinum hebresku ritningum. Á stund-
um finnst manni að það sé allt eins guðfræð-
ingur eða heimspekingur sem tali í þessari
mjög svo fróðlegu samtalsbók eins og stjóm-
málamaður.
Ekki er vafi á því að Símon Peres er vel
að friðarverðlaunum Nóbels kominn en þau
hlaut hann árið 1994. Fáir ísraelsmenn hafa
lagt eins mikið af mörkum og hann við að
koma á friði í Miðausturlöndum. Það er því
dapurlegt að hugsa til þess að þegar þessi
mikilhæfi stjómmálamaður og friðarsinni
kom í heimsókn hingað til lands skyldu ýms-
ir forystumenn í íslenskum stjómmálum sýna
honum þá óvirðingu að neita að mæta til
kvöldverðar sem haldinn var honum til heið-
urs.
í bókinni kemur fram að Peres sótti um
skeið fyrirlestra hjá hinum kunna bandaríska
guðfræðingi Reinhold Niebuhr (1892-1971),
sem kunnastur er fyrir hina kristilegu raun-
sæishyggju sína og fjallaði mikið um kær-
leika og réttlæti í alþjóðlegu samhengi. Var
Niebuhr mjög mikils metinn af bandarískum
stjómmálamönnum fyrir framlag sitt til bar-
áttunnar fyrir þjóðfélagslegu réttlæti á kristn-
um grunni. Hann fjallaði einnig talsvert um
pólitíska heimspeki og málefni Gyðinga eft-
ir stríð. Athygli vekur að það er á Peres að
skilja að hann hafi lært meira af Niebuhr um
gyðingdóm en nokkrum öðrum.
Peres sótti margt til Gamla testamentisins,
m.a. nafn sitt (s. 23). Hann nefndi sig upphaf-
lega „ben Amots“ eftir föður Jesaja spá-
manns, en kennari einn gerði grín að þessu
nafni hans og varð það til þess að hann ákvað
að skipta um nafn. Nafnið Peres er raunar
einnig tekið úr Gamla testamentinu, nánar til-
tekið 3M 11:16. I nútímahebresku merkir
það örn. Nafnið tók Peres upp er hann var í
leiðangri með fjórtán öðrum piltum úr ung-
liðahreyfingu ísraelska hersins Hagana og
gengu þeir allt frá Miðjarðarhafi til Aka-
baflóa. Dýrafræðingur var í hópnum og er
þeir fundu arnarhreiður lagði hann til að Per-
es tæki sér nafn amarins, þ.e. Peres.
I bókinni kemur fram að Peres talaði við
útför Jónatans Netanjahú, sem var bróðir
Benjamíns Netanjahú, sem síðar varð forsæt-
isráðherra ísraels. Jónatan Netanjahú lést í
265