Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Page 277

Bókadómar
22:4). Híram og Salómon virðast hafa sam-
einast um sjóferðir í leit að gulli og öðrum
gersemum (lKon 9:26-18) en farið var á
skipum Fökikíumanna og samkvæmt lKon
10:22 komu skipin þriðja hvert ár „hlaðin
gulli, silfri, fílabeinum, öpum og páfuglum".
Menning
Listiðn Fönikíumanna einkenndist af sam-
suðu áhrifa frá þeim menningarheimum sem
þeir kynntust. Þessi blanda varð síðan að
nýju og mjög vinsælu listformi. Handiðn
þeirra var svo vinsæl að aðrar þjóðir tóku að
framleiða eftirlíkingar og selja sem fönískar
vörur. Þeir voru einnig með verksmiðjur þar
sem föt voru lituð purpurarauð og seld víða.
ÁtrúnaSur
Lítið er vitað um trú Fönikíumanna, annað en
nöfn helstu guða þeirra. Eins og aðrar kan-
verskar þjóðir tilbáðu þeir kanverska guði en
nýir guðir bættust síðan við á helleníska tím-
anum og dró þá úr vinsældum kanversku
guðanna. Þetta gerir rannsókn á átrúnaði
þeirra enn erfiðari því að allar helstu heim-
ildir um hann eru frá helleníska tímabilinu.
Textarnir frá Úgarít eru einnig lítil hjálp því
að þeir eru aðeins upplýsingar um þann
átrúnað sem var til fyrir tíma Fönikíumanna
á jámöld. T.d. er aðeins minnst á E1 (sköpun-
arguð og konung guða í Úgarít) einu sinni í
heimildum frá jámöld en Astarte (sem skipti
litlu í Úgarít) er orðin ein af megingyðjum
Fönikíumanna.
Þar sem ríkið var aldrei sameinað undir
einn konung áttu Fönikíumenn engan ríkis-
guð. Helsti guð Týrusar var Melqart en aðr-
ir guðir voru Baal-Samem, Baal-Safon,
Astarte og Esmun. Athuga ber að hér merk-
ir „Baal“ aðeins „drottinn". Fönikíumenn
tóku guði sína með sér er þeir fluttu sig úr
stað. Þetta sést t.d. í lKon 16:31-32 þar sem
Akab giftist „Jesebel, dóttur Etbaals Sídon-
ingakonugs", en hann reisti handa henni
Baalaltari í Baalmusteri sem hann hafði lát-
ið byggja. Salómon var sekur um það sama
og tilbað meira að segja Astarte, guð Sídón-
inga, vegna árhifa frá ástmey sinni frá Sídón
(lKon 11:5). Hvar sem Fönikíumenn settust
að reistu þeir guðum sínum musteri og er
frægast þeirra Astartemusterið í Kition á
Kýpur.
Fönikíumenn grófu smáhluti með hinum
látnu en lík voru einnig stundum brennd. Eitt
helsta deilumál fræðimanna um fönískan og
púnverskan átrúnaði er Tófet (barnagrafreit-
ur). Stæsti barnagrafreiturinn sem fundist
hefur er í Karþagóborg (sem reist var af
Fönikíumönnum), en þar hafa fundist 20.000
leirker með jarðneskum leifum smábarna og
dýra. Einnig hafa slíkir grafreitir fundist á
Sikiley og Sardiníu (sem voru einnig ný-
lendur Fönikíumanna). Arið 1991 fannst síð-
an slíkur barnagrafreitur nálægt Týrus en það
er í fyrsta sinn sem Tófet finnst í Fönikíu
sjálfri. Fræðimenn eru ekki sammála um
hvort þetta sé vitnisburður um bamafórnir.
Viðhorf Fönikíumanna til dauðans voru
líklega áþekkt viðhorfum Kanverja en á
helleníska tímabilinu fóru þeir að trúa á fram-
haldslíf þar sem menn voru dæmdir eftir and-
lát sitt og fóru samkvæmt þeim dómi annað
hvort til himna eða helvítis.
Edómítar
Höfundur er dr. Kenneth G. Hoglund, aðstoð-
arprófessor í trúarbragðafræðum við Wake
Forest háskólann.
Líklega var enginn hópur nágrannaþjóð-
anna eins skyldur ísrael og Edómítar. f
Genesis 25:30 var Esaú (bróðir Jakobs) upp-
nefndur Edóm og í Exodusförinni til Kana-
anlands kalla ísraelsmenn Edomíta bræður
(4M 20:14). Þrátt fyrir þessi bræðratengsl
voru Edómítar einn helsti óvinur íraelmanna
eftir eyðingu Jerúsalemborgar 587, eins og
sést vel í S1 137:7 og Óbadía.
Edómítar skildu ekki eftir sig skriflegar
heimildir um sögu sína og því þarf að styðj-
ast þar við upplýsingar frá nágrannaþjóðun-
um. Fyrsta heimildin um tilvist Edómíta er
frá Egyptalandi um 1500 en Egyptar virðast
275