Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2012, Síða 86

Andspænis dystópíunni
Þegar meta skal áskoranir og möguleika trúarbragða og trúarstofnana — í
okkar tilviki kristni og kirkju - í náinni framtíð, er mikilvægt að taka sér
stöðu á nákvæmlega þeim stað og þeim tímapunkti þar sem við erum - á
Islandi árið 2012. Fyrir rúmum fjórum árum varð hér Hrun sem náði ekki
aðeins til fjármálakerfis landsins heldur einnig stjórnmálakerfis þess og hjó
nærri þeirri sjálfsmynd okkar flestra að við byggjum í háþróuðu, óspilltu,
öruggu og góðu samfélagi sem skipaði okkur í fremstu röð siðmenntaðra
þjóða.
Þrátt fyrir þetta áfall erum við í hópi þeirra sem best standa andspænis
þeirri framtíðarsýn sem við okkur blasir og afhjúpar dystópíuna, hinn vonda
stað, vonleysi, vitund um að enn stærra hrun sé mögulega framundan. Þar
er átt við hrun sem einnig gæti náð til vistkerfa heims og ógnað þeim lífs-
háttum sem við höfum alist upp við og móta hugmyndir okkar um gott
líf. Helstu áreiti og hlutverk trúarbragða og trúarstofnana á 21. öld er að
finna í þessum grafalvarlegu aðstæðum sem leiða munu til dauða ótölulegs
fjölda fólks og tortímingar annarra lífvera í stærri stíl en áður hefur þekkst,
verði ekkert að gert.
Ef trúarbrögð eiga sér einhvern sameiginlegan grunntón sem vert er að
þau haldi sérstaklega á lofti við þessar aðstæður er það virðing fyrir lífinu og
uppruna þess ásamt þeirri hugsjón eða þrá að lífið í þessum heimi haldi velli
í öllum sínum fjölbreytileika. I trúarbrögðum felast margar víddir sem verið
geta bæði jákvæðar og neikvæðar eftir því við hvað er miðað. Framtíðarvídd
vestrænnar trúarhugsunar er þó nær því að vera útópísk en dystópísk, felst
fremur í staðleysu en illum stað - sem kemur þar þó vissulega við sögu en
þá einkum sem víti til að varast.
Við þær aðstæður sem við búum við er mikilvægt að trúarbrögðin skynji
það sem hlutverk sitt og köllun að leggja sitt af mörkum í baráttunni fyrir
áframhaldandi lífi hér á jörðu, standa vörð um náttúruna, líffræðilegan
fjölbreytileika og hreinleika, hlúa að móður Jörð og öllu því sem hún ber í
alltumlykjandi faðmi sínum.
Það sem kristni og kirkja geta lagt til í þessu efni er sú sýn sem brugðið
er upp í upphafs- og lokariti Heilagrar ritningar, Genesis og Apokalypsis,
bókunum um upphafið og endinn, sköpunina og fullkomnun hennar. í
þessu ritasafni er litið svo á að náttúran ósnortin af manninum einkennist
af því að hún sé „harla góð<l í augum Guðs, sem og að markmið alheims
sé að allt verði „nýtt“, endurnýjað eða endurreist, gert eins og í upphafi
84