Tímarit Máls og menningar - 01.11.2010, Blaðsíða 129

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2010 · 4 129
Smára (234) – en þessa umkvörtun hafði Þóra falið dagbók sinni að geyma og
hefði síst borið undir Sigurð Nordal. Eða þegar pólitískar játningar Ragnars í
einkalegu bréfi til Bjarna Benediktssonar, sem fyrr var á minnst, eru teknar úr
sínu samhengi og Ragnar látinn lesa þær yfir Helga Briem sendiherra sem
honum er afar hvimleiður að því er best verður séð (308, 321).
En ekki skal nú lengur kvarta yfir þessum hlutum. Það er fengur að mjög
mörgu í þessari bók um Ragnar í Smára. Þar má finna mörg ágæt umhugsunar­
efni. Og bæði skemmtilegar og merkar upplýsingar um litríkan mann, róttækan
og um leið íhaldssaman, mann sem er í senn haldinn vissum fortíðarsöknuði
eftir einföldu og fátæku lífi og er útópisti sem dreymir stóra drauma um rík­
mannlegt líf í list. Listfíkil sem getur tekið upp á því að skrifa listakonu sem hann
hefur mætur á: „Fagrir eru litir þínir … en lífið sjálft, í sinni frumstæðu nekt, á
það til að töfra fram þann skáldskap sem er æðri allri myndlist, orðlist og tónlist“
(312). Mann sem svo sannarlega verður ekki gleyptur í einum bita.
Heimildir
Innan sviga eru blaðsíðutöl úr bók Jóns Karls Helgasonar.
HKL – Halldór Laxness: „Minníng um Ragnar Jónsson“. Og árin líða, 1984.
EIM – „Trúin og listin – haldreipi og lífsfylling nútímafólks“. Viðtal við Ragnar Jónsson í Smára.
Eimreiðin 1975.
MJ – Matthías Johannessen: Í kompaníi við Þórberg, 1989.
Ummæli Þórðar Sigtryggssonar voru látin falla í samtali við Ragnar og greinarhöfund.
Ívitnun í Lev Tolstoj er úr 59 kafla fyrri hluta skáldsögunnar Upprisan.
JKH – Jón Karl Helgason: Hetjan og höfundurinn, 1998. Í þessari bók birtir höfundur óstytta alla
ferðarollu Ragnars í bréfi til Sigríðar Jónsdóttur, sem hann notar annars óspart í „Mynd af
Ragnari“ í frásögn af öllu sem gerðist áður en sjálf Nóbelsveislan hófst.
Ingi Björn Guðnason
Saga af sambandi
Guðmundur Óskarsson: Bankster. Ormstunga 2009.
Þegar má tala um nokkurskonar bókmenntagrein á Íslandi sem kalla mætti
„hrunbókmenntir“, það er að segja skáldverk sem fjalla beinlínis um tímabilið
rétt fyrir og eftir hrun íslenska fjármálakerfisins haustið 2008 og þær afleiðingar
sem það hefur haft. Skáldsaga Guðmundar Óskarssonar, Bankster, fyllir þennan
flokk ásamt fleiri verkum sem þegar hafa litið dagsins ljós. Í fljótu bragði koma
upp í hugann tvær aðrar skáldsögur frá árinu 2009, þótt ólíkar séu, það er að
segja Gæska Eiríks Arnar Norðdhal, og Vormenn Íslands eftir Mikael Torfason.
Vafalaust mætti nefna fleiri verk frá síðasta ári í þessu samhengi.