Tímarit Máls og menningar - 01.11.2010, Blaðsíða 78

H e i m i r Pá l s s o n
78 TMM 2010 · 4
Að lokum
Það sem hér hefur verið reynt að leiða fram má þá draga saman í fáein
orð svona:
Mér þykir nokkuð sennilegt, ef ekki ljóst, að til hafi verið tvær sögur
af kvennafari og drykkjuskap Óðins. Önnur hafi verið manndóms­
vígslusaga eða konungsvígslu, þar sem haldið hafi verið heilagt brúð­
kaup. Sú saga hefur verið víðar kunn en á Íslandi og meira að segja
komist í steinmynd austur á Gotlandi. Hins vegar hefur líka verið
til saga um skáldamjöðinn og það hvernig Óðinn komst yfir hann.
Þar blandaðist líka í söguna góð stúlka, sem leikin var grátt (eins og
vill henda). Þessar tvær sögur hafa svo blandast saman í munnlegu
geymdinni, þar hafa nöfn orðið hin sömu og smám saman var hægt
að blanda öllu. Það skal þó tekið skýrt fram að ég sé þess engin merki
að Snorri styðjist við Hávamálasögnina og því er mér ómögulegt að
fallast á að Eddufrásaögnin sé einhvers konar afbökuð Hávamálasögn.
Snorri fær söguna af skáldamiðinum fyrst í brotakenndri endursögn,
líkri þeirri sem birtist okkur í Uppsala-Eddu, en síðar sennilega í betri
útgáfu. Ef svo var ekki þá var hann sannarlega sögumaður til þess að
endurbæta frumgerðina og búa til þá fullkomnu sögu sem Konungs-
bókargerðin er góður fulltrúi fyrir. En umfram allt ber þá að varast
að nota útgáfur Snorra af skáldamjaðarsögninni til að skýra Háva­
málaútgáfuna af konungsvíglunni.
Uppsölum í júní 2010
Tilvísanir
1 Sjá grein mína Vísur og dísir Víga­Glúms, sem væntanleg er í Griplu XXI.
2 Ég verð að viðurkenna að mér finnst kenning Óskars Guðmundssonar (Snorri 2009, bls. 57–58)
og fleiri um að Snorri hafi ort Noregskonungtal á táningsárunum heldur ósennileg. Við höfum
nafngreind ein fimm eða sex höfðingjakvæði sem hann á að hafa ort, og það eina sem varðveitt
er úr þeim er klofastef úr drápu um Skúla hertoga. Svo gera menn því skóna að heilt höfð­
ingjakvæði hafi varðveist óskert frá unglingsárum hans!
3 Vitanlega var Svava ekki fyrst til að benda á það misræmi sem er milli Eddu­sagnanna og Háva­
mála. En fræðimenn létu sér gjarna nægja að benda á það sem á milli bæri og segja sem svo
að svona er þetta bara. Eins og kunnugir sjá fylgi ég Svövu um samanburðinn, það er fyrst að
honum loknum sem leiðir okkar skilur að nokkru.
4 Ég sé enga ástæðu til að hafna þeirri skýringu sem Gísli Sigurðsson o.fl. benda á og tengja ins
hindra dags við norsku og sænsku orðin hinderdag (n.) og hindradagher (fsæ.) sem einmitt er
haft um ,daginn eftir brúðkaupið‘.
5 Þessi skýringartilgáta á orðinu bölverkur er samhljóða tilgátu Svövu (bls. 219).
6 Til dæmis má geta þess að Ólafur Briem lagfærði lokalínuna í á alda vé jaðars (Eddukvæði