Tímarit Máls og menningar - 01.11.2010, Blaðsíða 117

D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2010 · 4 117
Vatnið svo kaldgrátt, svo djúpgrátt
að mann svimar uppi á snæviþöktum
bakkanum. Það hefur haustað snemma.
Sá sem vill vera einmana ætti að koma
hingað. Hann verður ekki fyrir von­
brigðum
Í tjaldi við Drekagil
vakna ég um miðja nótt
af þungum draumi
inn í annan enn þyngri
(sem er lífið sjálft)
(14)
Og eins og áður segir um hina sjaldgæfu en dýrmætu glugga einstaklingsmið­
aðra bókmenntaverka inn í samfélag okkar (sem Sandárbókin er svo gott dæmi
um), þá vísar orðið „lífsbarátta“ í eftirfarandi ljóði – hinu næstsíðasta í bókinni
– bæði til heims hins einmana, þungsinna ég sem skýtur svo víða upp kollinum
í þessari ljóðabók Gyrðis sem og til heims okkar hinna, til samfélagsins og
þeirra breytinga sem við höfum öll mátt reyna:
Fagnaðarefni fyrir
ritstjóra orðabóka
Orðið lífsbarátta
hefur aftur
fengið merkingu
(98)
Þannig er depurð Gyrðis og lífsbarátta ljóðmælenda hans aldrei fullkomlega
einkaleg, heldur opin og býður faðminn þeim sem á annað borð kjósa að leita
huggunar í skáldskap. Því höfundur orðar hinn sameiginlega harm, hver sem
hann er.
*
Stundum hlerar maður á skotspónum að Gyrðir Elíasson sé ofmetinn rithöf­
undur. Ekkert má heita fjær sanni, því Gyrðir er sannarlega vanmetinn höf­
undur. Hann er Kafka, Borges og Heinesen í einum manni – til dæmis. Óum­
flýjanleg angistin og einsemdin í verkum Kafka, ólíkindin og nákvæmnin í
sögum Borgesar, andrúmsloftið og náttúrulýríkin í bókum Heinesens; allt
saman birtist það með skýrum og persónulegum hætti í sagnaskáldskap
Gyrðis. Og eflaust væri Gyrðir Elíasson stór og mikilvægur evrópskur höf­
undur ef tungumál hans væri annað en íslenska. Þó hlerar maður vissulega hér
og þar að of mikið sé látið með Gyrði; í það minnsta hefur Gyrðir ekki notið
lýðhylli, ekki fyrr en með því smásagnasafni sem hér um ræðir. Og líklegast
drögum við þá leiðu ályktun – eins kaupmiðað og samfélag okkar hefur verið
– að slæm sala þýði slæmur höfundur.