Tímarit Máls og menningar - 01.11.2010, Page 117
D ó m a r u m b æ k u r
TMM 2010 · 4 117
Vatnið svo kaldgrátt, svo djúpgrátt
að mann svimar uppi á snæviþöktum
bakkanum. Það hefur haustað snemma.
Sá sem vill vera einmana ætti að koma
hingað. Hann verður ekki fyrir von
brigðum
Í tjaldi við Drekagil
vakna ég um miðja nótt
af þungum draumi
inn í annan enn þyngri
(sem er lífið sjálft)
(14)
Og eins og áður segir um hina sjaldgæfu en dýrmætu glugga einstaklingsmið
aðra bókmenntaverka inn í samfélag okkar (sem Sandárbókin er svo gott dæmi
um), þá vísar orðið „lífsbarátta“ í eftirfarandi ljóði – hinu næstsíðasta í bókinni
– bæði til heims hins einmana, þungsinna ég sem skýtur svo víða upp kollinum
í þessari ljóðabók Gyrðis sem og til heims okkar hinna, til samfélagsins og
þeirra breytinga sem við höfum öll mátt reyna:
Fagnaðarefni fyrir
ritstjóra orðabóka
Orðið lífsbarátta
hefur aftur
fengið merkingu
(98)
Þannig er depurð Gyrðis og lífsbarátta ljóðmælenda hans aldrei fullkomlega
einkaleg, heldur opin og býður faðminn þeim sem á annað borð kjósa að leita
huggunar í skáldskap. Því höfundur orðar hinn sameiginlega harm, hver sem
hann er.
*
Stundum hlerar maður á skotspónum að Gyrðir Elíasson sé ofmetinn rithöf
undur. Ekkert má heita fjær sanni, því Gyrðir er sannarlega vanmetinn höf
undur. Hann er Kafka, Borges og Heinesen í einum manni – til dæmis. Óum
flýjanleg angistin og einsemdin í verkum Kafka, ólíkindin og nákvæmnin í
sögum Borgesar, andrúmsloftið og náttúrulýríkin í bókum Heinesens; allt
saman birtist það með skýrum og persónulegum hætti í sagnaskáldskap
Gyrðis. Og eflaust væri Gyrðir Elíasson stór og mikilvægur evrópskur höf
undur ef tungumál hans væri annað en íslenska. Þó hlerar maður vissulega hér
og þar að of mikið sé látið með Gyrði; í það minnsta hefur Gyrðir ekki notið
lýðhylli, ekki fyrr en með því smásagnasafni sem hér um ræðir. Og líklegast
drögum við þá leiðu ályktun – eins kaupmiðað og samfélag okkar hefur verið
– að slæm sala þýði slæmur höfundur.