Tímarit Máls og menningar - 01.11.2010, Blaðsíða 87

L e s i ð í s k u g g a h r u n s i n s
TMM 2010 · 4 87
í Reykjavík ásamt fleiri flóttamönnum og öðrum útlendingum. Í fylgd
Jóhannesar skoðum við reykvískt samfélag á fjórða áratugnum, heim
þar sem hugsjónamenn reyna af veikum mætti að byggja upp menn­
ingarlíf, en stríðið og öfgarnar í evrópskum stjórnmálum eru ekki langt
undan. Í fyrstu nýtur Jóhannes góðs af íslensku kunningjasamfélagi í
krafti tengsla sinna við Knudsen­fjölskylduna sem hann giftist inn í, en
þegar heimsstríðið kemur til Íslands með fullum þunga reynast meira að
segja þau sambönd lítils virði. Rétt eins og Kristín hin unga í Flóttanum
er Jóhannes fangelsaður og sendur til Bretlands.
Saga hans og annarra ættingja Benjamíns er dramatísk og verður
ekki rakin frekar hér, en saga Böðvars hefur skýran og augljósan boð­
skap að flytja. Blöndun þjóðerna og fjölmenning eru ekki nýtt fyrirbæri
á Íslandi og bæði í útmálun þess og í samúðarfullri lýsingu á lífshlaupi
þeirra einstaklinga sem koma við sögu er lögð áhersla á að tala fyrir
umburðarlyndi og skilningi og gegn dómhörku.
Skáldsaga Rögnu Sigurðardóttur, Hið fullkomna landslag var ein
þeirra bóka sem mér fannst týnast nokkuð ómaklega í jólabókaflóði
síðasta árs. Rétt eins og í sögu Böðvars fáum við hér að sjá íslenskt sam­
félag með augum persónu sem er í senn heimamaður og gestur. Aðal­
persóna sögunnar, Hanna, er ungur listfræðingur sem flyst heim til
Íslands eftir áralanga dvöl í Amsterdam við nám og störf. Hún kemur
heim til að taka við starfi við íslenskt listasafn og þar dregst hún fljótt
inn í annars vegar fölsunarmál og hins vegar deilur og átök milli ólíkra
kynslóða listamanna og ólíkra listastefna.
Sagan veitir fágæta innsýn í heim listarinnar og listastofnanna og
þeirra átaka sem geta myndast á milli persónulegra hagsmuna stjórn­
enda, fræðinga og listamanna annars vegar og hagsmuna peningafólks
í listheiminum hinsvegar. En Hið fullkomna landslag er líka áhugaverð
sem könnun á íslensku samfélagi almennt. Þegar Hanna kemur til
Íslands er hún skóluð í vinnubrögðum í gömlu Evrópu og hið litla og
stundum þrúgandi íslenska samfélag þar sem allt byggir á reddingum,
klíkubandalögum og fúski verður henni framandi, þannig kallast hún
á við þýska gyðinginn Jóhannes Kohlhaas í sögu Böðvars Guðmunds­
sonar.
Allt frá því fyrsta skáldsaga Sölva Björns Sigurðssonar, Radíó Selfoss,
kom út fyrir sjö árum síðan hefur sá sem hér ritar vænst mikils af
honum . Fljótandi heimur frá 2006 og Síðustu dagar móður minnar sem
kom út nú fyrir jólin hafa styrkt mig í þeirri trú en ennþá bíð ég samt
eftir meistaraverkinu. Það er einhver þéttleiki í stíl og frásagnartækni
Sölva sem ég sakna stundum hjá öðrum yngri höfundum og öryggi í