Tímarit Máls og menningar - 01.11.2010, Blaðsíða 24

G u ð n i E l í s s o n
24 TMM 2010 · 4
255. Setningarnar eru úr viðtali við Hannes Hólmstein Gissurarson í Morgunblaðinu 4. október
2008 og úr skýrslu Endurreisnarnefndar Sjálfstæðisflokksins frá 2009.
8 Atli Harðarson: „Hvað er nýfrjálshyggja?“ Þjóðmál 6. árg., 3. hefti (haust 2010), bls. 86–87.
Atli segir líka: „Þegar það bætist við, sem Kolbeinn hefur eftir enska stjórnmálaspekingnum
David Harvey, að „mikið misræmi sé á milli hugmyndafræði nýfrjálshyggjunnar og hvernig
hún birtist í framkvæmd“ (bls. 25) vakna efasemdir um að hún hafi verið ríkjandi í neinum
venjulegum skilningi“ (87).
9 Sjá t.d. „Opinberum störfum fjölgar um 30% – taumlaus nýfrjálshyggja?“ á vef AMX, 21.
nóvember 2009: http://www.amx.is/fuglahvisl/11668/ [sótt 25. október 2010].
10 John Gray: Black Mass: Apocalyptic Religion and the Death of Utopia. London, Penguin Books,
2008, bls. 107–108.
11 Kolbeinn segir sjálfur í eftirmála Eilífðarvélarinnar að við höfum „hvorki ástæðu til að ætla að
hægt sé að ganga alla leið í nýfrjálshyggjunni né heldur að það yrði til bóta þótt það væri hægt“.
„Rauðir þræðir: Samantekt og niðurstöður“, bls. 261.
12 Björn Bjarnason: „Björk – nýfrjálshyggja – virkjanir“, 29. júní 2008: http://www.bjorn.is/
pistlar//nr/4522 [sótt 23. október 2010].
13 Hannes Hólmsteinn Gissurarson: „Furðuleg auglýsing frá Háskólaútgáfunni“, 27. maí 2010:
http://hannesgi.blog.is/blog/hannesgi/entry/1060158/ [sótt 23. október 2010].
14 Atli Harðarson: „Hvað er nýfrjálshyggja?“, bls. 85.
15 Sama, bls. 85 og 86.
16 Sjá Kolbein Stefánsson: „Sjálfsgengissamfélagið: Leitin að hinu algilda lögmáli“, bls. 45.
17 Annað sem hugsanlega greinir nýfrjálshyggju frá klassískri frjálslyndisstefnu er hið sögulega
umhverfi sem kenningarnar spretta úr. Sú einfalda staðreynd að kenningar heimspekinganna
Johns Locke, Davids Hume, Edmunds Burke og Johns Stuart Mill voru settar fram á sautjándu,
átjándu og nítjándu öld, á tímum öflugs konungsvalds, hlýtur að hafa mótað hugmyndir þeirra
og tortryggni á hvers kyns miðstýringu. Þessi sannindi eru ekki f lóknari en svo að greindir
menntaskólanemar hafa dregið þau fram. Í grein sem Jóhann Páll Jóhannsson, nemandi við
Menntaskólann í Reykjavík, skrifar í tilefni af útgáfu Eilífðarvélarinnar á vef Fréttablaðsins
bendir hann á að þorri klassískra frjálshyggjumanna hafi gert sér grein fyrir að markaðskerfið
væri ekki fullkomið og að erfitt sé að segja til um „hver afstaða þeirra til velferðarkerfis [hefði]
verið“ í ljósi þess að klassísku frjálshyggjumennirnir voru allir „uppi fyrir tíð velferðarþjóð­
félagsins“. Jóhann spyr hvort „þeir eigi kannski meira sameiginlegt með félagshyggjumönnum
nútímans heldur en þeim sem heimta hömlulaust markaðskerfi“. Jóhann Páll Jóhannsson:
„Nýfrjálshyggja?“, 6. júlí 2010: http://www.visir.is/nyfrjalshyggja?­/article/2010967542500 [sótt
25. október 2010].
18 John Gray: Black Mass: Apocalyptic Religion and the Death of Utopia, bls. 116–117.
19 Sveinbjörn Þórðarson: „Fortíðin í nútímanum: Ágrip af hugmyndasögu nýfrjálshyggjunnar“,
Eilífðarvélin, bls. 65.
20 Pär Gustafsson: „Vandvirkni eða vitsmunaleg tregða? Um atferlisforsendur nýklassískrar hag­
fræði“, Eilífðarvélin, bls. 82.
21 Giorgio Baruchello: „Góður kapítalismi og slæmur. Hugleiðing um verðmæti, þarfir og tilgang
efnahagslífsins“, Eilífðarvélin, bls. 235.
22 Sjá t.d. fimmta kafla bókar Barbara Ehrenreich, Bright-Sided: How the Relentless Promotion of
Positive Thinking Has Undermined America, „God Wants You to Be Rich“. New York: Metro­
politan Books, 2009, bls. 123–146. Í grein sem birtist í desemberhefti The Atlantic spyr Hanna
Rosin hvort fjármálahrunið megi ef til vill rekja þeirrar veruleikafirringar sem velgengnis­
guðfræðin gat af sér. Sjá: „Did Christianity Cause the Crash?“: http://www.theatlantic.com/
magazine/print/2009/12/did­christianity­cause­the­crash/7764/ [sótt 25. október 2010].
23 John Gray: Black Mass: Apocalyptic Religion and the Death of Utopia, bls. 117.
24 Sama, bls. 171–173. Gray nefnir einstaklinga eins og Irving Kristol, Daniel Bell, Melvin Lasky,
Nathan Glazer, Seymour Martin Lipset og Patrick Moynihan.
25 Sama, bls. 150–169 og 170.