Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 23

Pa r í s : m a í ’6 8
TMM 2018 · 4 23
menntað vinnuafl, auk þess sem sífellt fleiri höfðu efni á að senda börn sín
í framhaldsnám í stað þess að láta þau vinna um leið og kraftar leyfðu. Með
tímanum fóru flestir unglingar í skóla.
Ungt fólk hafði löngum búið við harðan aga enda voru siðgæðiskröfurnar
strangar og oft mjög smásmugulegar. Ungu fólki var ætlað að klæða sig
smekklega eftir þröngri tísku hinna fullorðnu og drengir áttu að klippa hár
sitt stutt og greiða það snyrtilega. Sýna átti foreldrum, kennurum og yfir-
völdum undirgefni. Aukin velmegun, bætt menntun og vaxandi hópkennd
gerði æskunni betur kleift að fara eigin leiðir og krefjast breytinga. Virðingin
fyrir ráðamönnum fór þverrandi, enda sá unga fólkið hvarvetna valdníðslu
og skinhelgi. Kristallaðist það ekki síst í stríðsrekstri Bandaríkjanna í Víet-
nam.
Andstaðan gegn Víetnamstríðinu bar vott um aukna alþjóðahyggju meðal
ungs fólks. Öflugri fréttaflutningur, og þar skipti sjónvarpið hvað mestu
máli, varð til þess að æskufólk hugsaði í auknum mæli út fyrir landamæri.
Unga fólkið tók að sjá samsvörun á milli framferðis Bandaríkjamanna í Víet-
nam og stjórnlyndis eigin ráðamanna.
Feðraveldið var sérstaklega áberandi í Frakklandi. Sífellt fleira æskufólk
þráði að losna úr spennitreyju samfélagsins þar sem efnishyggja og gömul
siðalögmál voru ríkjandi. Hvergi fann það jafn sterkt fyrir kæfandi valdi og
ófullnægjandi aðstæðum en í eigin nærumhverfi. Háskólanemum fjölgaði
mjög á sjöunda áratugnum án þess að aðstæður innan skólanna bötnuðu til
muna. Þrengslin voru gífurleg og fjarlægðin á milli kennara og nemenda var
mikil. Óánægjan fór stigvaxandi meðal stúdenta um allt Frakkland en það
var fyrst snemma árs 1968 sem þeir létu verulega til sín taka.
Valdið á götunni
Upphaf stúdentaóeirðanna í París er iðulega rakið til atburða sem urðu í
Nanterre, nýlegu háskólasvæði í útjaðri borgarinnar. Aðstaðan var dæmigerð
fyrir getuleysi yfirvalda til að mæta þörfum menntaæskunnar. Félags- og
menningaraðstaða var varla til staðar og hygðust stúdentar fara í bíó eða á
kaffihús þurftu þeir að fara langar leiðir. Umhverfið var sálarlaust og strangar
reglur voru á heimavistinni sem meinuðu kynjunum að heimsækja hvort
annað. Erfitt var fyrir stúdenta að koma óskum um breytingar á framfæri og
væri þeim svarað var það iðulega gert með hroka.
Stúdentar voru orðnir leiðir á að komið væri fram við þá eins og börn sem
hefðu ekkert um eigin mál að segja. Í Nanterre kom fram hópur stúdenta
sem kallaði sig „22. mars-hreyfinguna“ en hún átti eftir að hafa mikil áhrif á
þá baráttu sem framundan var. Meðlimirnir tileinkuðu sér enga fasta stjórn-
málastefnu en áherslurnar voru anarkískar og beindist barátta þeirra fyrst
og fremst gegn hvers kyns yfirvaldi. Þeir áttu sér enga formlega leiðtoga en
meðal þeirra var sérstaklega hæfileikaríkur stúdent, Daniel Cohn-Bendit, og
TMM_4_2018.indd 23 6.11.2018 10:22