Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 112

Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 112
U n n u r B i r n a K a r l s d ó t t i r 112 TMM 2018 · 4 það er skemmst frá því að segja að bæði klofnaði félagsskapur þeirra árið 1934 svo úr varð Þjóðernishreyfingin annars vegar og Flokkur þjóðernissinna hins vegar, og fylgi þeirra var sáralítið í þau skipti á fjórða áratugnum sem þeir buðu fram á sveitarstjórnarstigi og til Alþingis.27 Betur gekk í stúdenta- pólitíkinni í Háskóla Íslands þar sem Félag þjóðernissinnaðra stúdenta fékk í þrígang einn mann kjörinn í kosningum til Stúdentaráðs árin 1934–1936.28 Á sama tíma; varað við uppgangi fasisma á Íslandi Kommúnismi var eitt meginskotmark fasískrar hugmyndafræði strax frá upphafi og markmiðið að uppræta hann með öllum tiltækum meðölum, þar sem ofbeldi og manndráp voru ekki undanskilin.29 Íslenskir þjóðernis- sinnar áttu að vísu í einhverjum handalögmálum við kommúnista en lengra gekk áreiti þeirra ekki í verki en hins vegar eru málgögn þeirra sneisafull af gífuryrtum svívirðingum um íslenska kommúnista sem þeir líta á sem verstu óvini íslensku þjóðarinnar.30 Það er því ekki nema von að hér á landi hafi það verið málgögn vinstri aflanna sem fylgdust grannt með útbreiðslu fasismans í Evrópu og birtu á þriðja og fjórða áratugnum ótal fréttir af yfirgangi og ofbeldi fasista á Ítalíu og víðar. Árið 1929 er birt í Rétti, sem Einar Olgeirsson ritstýrði, íslensk þýðing á stefnuskrá Alþjóðasambands kommúnista þar sem segir m.a.: „Aðalhlutverk fasismans er að eyðileggja hina byltingarsinnuðu brjóstfylkingu öreigalýðsins, þ.e. hina kommúnistisku hluta verkalýðsins og foringjaliðs þeirra.“ Fasisminn er aðferð sem borgarastéttin beitir „í beinu alræði, hjúpuð hugmyndinni um „þjóðarsamheild“ og „fulltrúamennsku eftir „iðnstéttum“ (þ.e. í raun og veru fulltrúa hinna ýmsu hluta ríkjandi stjettar)“, og til að fá fólk á sitt band, segir áfram, er beitt múgæsingu til að nýta sér óánægju milli stétta og menntamanna, fjandskapast er gegn gyðingum og þingræðinu.31 Í Iðunni birtist árið 1936 þýðing úr erlendu riti gegn fasisma þar sem m.a. er sagt að ef heimurinn léti ginnast af „blekkingar- vaðli“ Mussolinis, sem hefði náð völdum með lygum, svikum og glæpum og héldi þeim völdum með því að beita ógnunum og ofbeldi, þá mundu svipaðar hreyfingar ná að skjóta rótum hjá öðrum þjóðum og „fasistiska ofbeldis- stefnan að lokum troða evrópiska siðmenningu í flag“. Þetta væru ekki aðeins orðin tóm, sagði áfram, heldur sönnuðu dæmin þessa þróun. Þess vegna máttu þjóðirnar ekki daufheyrast við aðvörunum gegn svörtu hættunni, þá yrði allt um seinan, skaðinn yrði skeður. Þjóðverjar höfðu tekið sýkina og þar er „fasisminn kominn til valda í enn viðurstyggilegri mynd, gagnsýrður stæku kynþáttahatri.“32 Mótmæli gegn „morðfánanum“ Andstaða kommúnista við fasisma fólst ekki aðeins í blaðaskrifum heldur líka aðgerðum. Sem dæmi má nefna þegar hafnarverkamenn í Reykjavík neituðu TMM_4_2018.indd 112 6.11.2018 10:22
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.