Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 16

H e l g a K r e s s
16 TMM 2018 · 4
Mesta löngun mín var að skrifa leikrit. Ekki gert það. Það þarf meiri tíma til að skrifa
skáldsögu en smásögu. Þá hefði ég skrifað meira af skáldsögum. Maður kemur meiru
að í skáldsögu, formið er annað.
Að skrifa er eins og að ganga á fjall. Maður er kominn á ákveðinn stall í leiðinni og
hefur útsýni þaðan. Þegar maður er kominn þangað, langar mann að sjá af öðrum
stalli. Á aðallega við form. Þegar ég til dæmis skrifaði Snöruna var ég búin að leita og
leita fyrir mér. Byrjaði á leikriti og það gekk ekki. Allt í einu opnaðist það, mér fannst
ég vera að finna leið. Skrifaði uppkast á þremur mánuðum. Það er langur tími.
Ég hugsaði mikið um eitt. Náttúrulýsingar karlmanna í skáldsögum, líka mann-
lýsingar. Mér finnst við eiga geysimikið af þessu, útliti á fólki, ég vildi vita hvort ekki
væri hægt að láta manneskju koma fram sem talandi. Glímdi við að láta fólkið koma
fram í samtölum, þar sem fleiri eru en tveir. Jafnvel í hugsunum.
Innra líf? Getur þetta ekki verið í og með vegna þess að konur hafa skrifað bréf,
einkabréf. Eina leið þeirra til þess að tjá sig í rituðu máli var að skiptast á bréfum við
einhvern. Þar tjá þær mikið innra líf. – Karlmenn gera þetta líka en þeir hafa aðra
tradisjón. Það gerist meira.
Undanfarið hef ég ekki skrifað nokkurn skapaðan hlut. Kemur fyrir karlmenn líka.
Gildir jafnt fyrir kynin á sérstökum aldri. Eftir Lifandi vatnið, það var svo mikil
áreynsla, að mér fannst ég vera galtóm. Samt eitthvað eftir.
Lifandi vatnið, erfið bók. Ég veit það. Ég tvískrifaði hana, búin með handritið og
byrjaði á henni aftur. Var ekki ánægð. Kannski það síðasta sem ég skrifaði, þá vildi
ég reyna að gera þetta þannig, að ekki væri hægt að segja að þetta væri fyrirhafnar-
laus bók.
Oft fengið gagnrýni fyrir að hafa karlmann fyrir aðalpersónu. Það sem fólk leitar að,
held ég, er eitthvað sem er frábrugðið öðru fólki, eitthvað sem samlagast ekki kerfinu.
Með þeirri persónu hefur það skilning. Lilja í Lifandi vatninu getur ekki hlaupið að
heiman, hún er föst í netinu.
Karlmaðurinn gerir konuna að tákni þess sem hann hefur tapað. Hann vill sýna hvað
hann er mikill maður, og það leiðir til haturs á konunni því að hún tekur ekki við því.
Þegar eitthvað reynir á, þá standa konurnar sig betur en karlmenn.
Ritdómarar krefjast lausna. Karlmenn hafa skrifað hverja bókina á fætur annarri þar
sem þeir finna lausn í sveitarómantíkinni, að hverfa á vit blíðunnar í Borgarfirðinum.
Það er ekki hægt, við verðum að finna einhverja lausn, en ég hef hana ekki.
Ég hef ekki skrifað þessar bækur með það í huga að þær hefðu svo mikið listgildi, en að
þær höfðuðu til þess samtíma sem ég lifi í, menn færu að hugsa um hlutina og gerðu
sér grein fyrir hvers vegna þetta er svona. Sjálf hef ég orðið að fálma mig áfram. Þarf
að berjast fyrir að skilja hlutina.
Ég trúi á mátt skáldskaparins. Á orðið. Mér var innrætt trú á orðin, á tunguna. –
Menn eru hræddir við fólk sem hefur mátt orðsins. Kannski leifar frá því að konur
sátu á seiðhjöllum og gólu galdur.
TMM_4_2018.indd 16 6.11.2018 10:22