Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 62

Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 62
H a l l a Þ ó r l a u g Ó s k a r s d ó t t i r 62 TMM 2018 · 4 ekki síst pólitískt. Við getum mætt kjallaragreinum með allar varnir uppi en í skáldskap erum við nakin að bíða þess að verða hrærð. Þess vegna er innræting í skáldskap svona óþægileg. Það er ekki bara farið yfir einhver þeoretísk mörk milli skáldskapar og ádeilu – það er beinlínis farið yfir per- sónuleg mörk lesandans. Og mér finnst það sjálfum ekki endilega skárra þegar ég er sammála höfundinum. Ég hef reyndar lengi verið áhugasamur um það hvernig mörgum virðist finnast vondar bækur góðar ef þeir eru sammála predikunum höfundar – svona einsog alls kyns málsmetandi fólk vill meina að Atlas Shrugged eftir Ayn Rand sé góðar bókmenntir. Við eigum okkur ábyggilega öll þannig bók, einhverja bók sem okkur finnst voguð og rosaleg, en reynist svo bara vera, þegar maður gaumgæfir það, illa skrifað rant sem leikur sér að réttlætiskennd manns. Ég staldraði við eftirfarandi texta í bókinni. Mér fannst hann kallast sterkt á við það sem við vorum að tala um varðandi að skrifa um reynsluheim annarra, en einnig þetta með að fá að lesa um ólíka reynslu. Bækur eru í besta falli færar um að aðstoða mann við að setja upplifanir sínar í sam- hengi. En ef upplifunina skortir – ef maður hefur engin sönnunargögn um hana aðra en bókina, ef maður ber ekkert mar eftir harminn og hefur aldrei fengið sogmerki undan hamingjunni – þá verður allt samhengi sem hún lendir í falskt og það falska samhengi ber maður áfram á vængjum ójarðtengdrar menntunar, og í hennar nafni glepur maður nýja sakleysingja með nýjum bókum sem glepja aðra sakleysingja með öðrum bókum og fyrren varir býr maður í réttnefndum fílabeinsturni, frjáls undan efnisheiminum, í fullkomlega intelektúal paradís; sér og skilgreinir allt heimsins óréttlæti fyrir annarra hönd en skilur aldrei eigin stöðu í þessum hlægilega kosmós. Er maður samt ekki alltaf að skilgreina sjálfan sig, setja sig í einhverja stöðu gagnvart textanum – og heiminum, eitthvert samhengi. Skilur maður ein- hvern tímann sjálfur sína stöðu? Þarna er Hans Blær að færa rök fyrir eins konar verklegri menntun – þetta er næstum því marxískt. Því mætti auðvitað halda fram að lestur sé ekki ómerkilegri reynsla en að moka skurð og tvíhyggjan milli fræðilegs og verk- legs náms óþörf. Við hérna á vesturlöndum lifum auðvitað meira og meira í hausunum á okkur eða í gegnum skjáinn. Hugmyndin er sú að maður þurfi fjölþætta reynslu til þess að skilja sig – að svo miklu leyti sem maður getur skilið sig, það er aldrei fullkominn skilningur og leitinni lýkur aldrei. En maður þarf að hnita svolítið í kringum sig. Það fólk sem Hans Blær er að tala um, sem lifir í intelektúal paradís, er síðan svolítið einsog Don Kíkóti. Það hefur lesið svo mikið um dreka og kastala að þegar það lítur loks upp úr bókinni er heimurinn fullur af drekum og kastölum. TMM_4_2018.indd 62 6.11.2018 10:22
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.