Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 113

Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 113
Fa s i s m i f o r t í ð a r o g b l i k u r v i ð s j ó n a r r ö n d TMM 2018 · 4 113 að ferma þýskt fiskflutningaskip dag einn í september 1933 nema hakakross- fáninn, sem þar blakti við hún, yrði tekinn niður, eða „morðfáninn“ eins og þeir kölluðu hann. Þessu var umbúðalaust hafnað af skipstjórninni og þá fóru hafnarverkamenn í verkfall, allir sem einn. Gekk svo fram yfir hádegi og var staðinn verkfallsvörður. Ríkisstjórnin greip inn í og lét lögregluna ganga í málið og sjá til þess að skipið yrði afgreitt en fyrst var samið við for- ystu verkamannafélagsins Dagsbrúnar um að það léti deiluna afskiptalausa. Til að tryggja það mætti Héðinn Valdimarsson, formaður Dagsbrúnar, á hafnarbakkann og tilkynnti að félagið leyfði vinnu við skipið. Þar var þá komið mikið lögreglulið og þó að verkamenn þrjóskuðust við fóru leikar svo að þeir voru þvingaðir til að hefja vinnu við að lesta skipið. Verkamennirnir voru þó síður en svo beygðir í duftið því einhverjir í þeirra hópi neyttu færis þegar byrjað var að vinna um borð í skipinu, skáru niður hakakrossfánann og lögðu hald á hann. Lögreglan veittist að þeim og náðist fáninn aftur en þá rifinn upp að miðju og þannig var hann hnýttur upp í aftursigluna þar sem hann blakti „líkast og í hálfri stöng“. Lögreglan beitti kylfunum óspart á verkamennina og það sama gerði „erindreki nazistanna“ úr hópi Þjóðverja á skipinu „sem var vopnaður með marghleypu og drápskylfu … sem er stál- fjöður með blýi innan í. Barði hann verkamann einn, með morðvopni þessu, svo að hann er stórsærður. Annar félagi … fékk mikinn áverka af völdum lögreglunnar, svo að hann féll í ómegin. Fer þá skörin að færast upp í bekk- inn, þegar þýskir Hitlersbandittar eru látnir ráðast hér vopnaðir á fólk,“ segir í skrifum um atburðinn í blaði kommúnista, Gegn fasismanum, sem kom út í Reykjavík seint í september 1933. Lærdómurinn af þessum atburði var augljóslega sá frá sjónarhóli íslenskra kommúnista að ríkisvaldið stóð með fasismanum. Það hafði sigað lögreglu á íslenska verkamenn sem höfðu neitað að þjónusta skip undir merkjum hakakrossins því hann væri tákn þeirra afla sem brytu gegn lýðræði og mannréttindum með ofbeldi og skoðanakúgun.33 Í Morgunblaðinu voru mótmælin við Reykjavíkurhöfn, og þá einkum meðferð íslensku hafnarverkamannanna á hakakrossfánanum, kölluð skríls- uppþot og þjóðarskömm. „Það er að vísu ekki nein nýlunda, að kommún- istaskríll geri aðsúg að stjórnarfánanum þýska. Þetta hefir oft komið fyrir í flestum eða öllum nálægum löndum.“34 Þannig þóttu fasísku táknin ekki tilefni til mótmælaaðgerða á þessum tíma á hægri vængnum hérlendis. En var hægt að sýna hakakrossinum virðingu eða hlutleysi, eða að minnsta kosti leiða hann hjá sér eins og Morgunblaðið ætlaðist til? Var það sama og sam- þykki eða voru flestir hér á landi ólæsir eða í versta falli skeytingarlausir um framgang fasismans? Töldu menn, líkt og kom fram í Tímanum, málgagni Framsóknarflokksins, þá undir forystu Jónasar frá Hriflu, að réttara væri að ráðast gegn fasískri hugmyndafræði en táknmyndum hennar á borð við hakakrossfánann? Í Tímanum árið 1933 er þessu síðarnefnda haldið fram og orðað á þá leið að „hatröm ofsókn gegn hakakrossmerkinu, sem þýskir nazistar hafa gert að stjórnarfána“ sé eitt af „kjánatiltækjum“ kommúnista. TMM_4_2018.indd 113 6.11.2018 10:22
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.