Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 106

Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 106
U n n u r B i r n a K a r l s d ó t t i r 106 TMM 2018 · 4 Unnur Birna Karlsdóttir Fasismi fortíðar og blikur við sjónarrönd Um fasisma á Íslandi forðum og álitamál samtímans á tímum nýfasískra hreyfinga Í þingræðu þann 31. janúar 2017, í umræðu um stjórnmálaástandið í Banda- ríkjunum, fullyrti Ásta Guðrún Helgadóttir, þingmaður Pírata, að forseti Bandaríkjanna væri fasisti.1 Slík staðhæfing kann að vekja furðu þar sem um er að ræða forseta landsins sem hefur í huga margra talist öflugasti full- trúi lýðræðis í heiminum. En Ásta Guðrún er ekki ein um þessa skoðun. Bandaríski fræðimaðurinn Robert O. Paxton, sem er sérfræðingur í sögu fasisma, hefur til dæmis svarað því aðspurður að í málflutningi Trumps og nánustu samverkamanna hans séu ýmis atriði sem minni óþægilega á fasíska tilburði þekkta úr sögu Ítalíu og Þýskalands á árunum 1920–1945. Annað í málflutningi og stjórnunarstíl Trumps segir hann ekki eiga skylt við fasisma samkvæmt fræðilegri skilgreiningu heldur endurspegli öfgakapítalisma, auð- valdsstjórn og einræðistilburði, drifna áfram af hroka milljónamærings sem hefur um árabil rekið stórfyrirtæki og telur sig með sama hætti geta deilt og drottnað á forsetastóli; líkt og Bandaríkin séu eins og hvert annað einkastór- fyrirtæki undir hans stjórn.2 Hvað er fasismi? Eflaust eru deildar meiningar um þetta svar Paxtons en fullyrðingin um að Trump sé fasisti leiðir óhjákvæmilega hugann að því hvað það merkir? Skiljum við merkingu orðsins fasismi? Þekkjum við sögu þess? Annað er svo að orðið fasisti virðist nú á tímum oft notað sem skammaryrði um þann sem hefur sýnt yfirgang, valdníðslu, ruddaskap eða viðhaft niðurlægjandi orðbragð í garð annarra. En er það rétt meðferð á hugtakinu, að nota það sem hreint skammaryrði? Beitum við ef til vill hugtökum með svarta fortíð of kæruleysislega í dægurþrasi samtímans? Þessar spurningar eru ekki nýjar af nálinni og sem dæmi skrifar rithöfundurinn George Orwell árið 1944 að ein brýnasta spurning samtímans, sem engin skýr svör hefðu fengist við, væri: Hvað er fasismi? Sjálfur sagðist hann ekki hafa svarið og kvaðst þeirrar TMM_4_2018.indd 106 6.11.2018 10:22
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.