Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 110

U n n u r B i r n a K a r l s d ó t t i r
110 TMM 2018 · 4
farið til Ítalíu með megnustu óbeit á harðstjórn og illvirkjum fasista en segist
nokkuð jákvæðari í þeirra garð eftir heimsóknina, þó að sagan ætti eftir að
fella sinn dóm:
Hvað vilja fasistar? – Þeir vilja halda uppi veldi og virðingu þjóðar sinnar. Þeir vilja
skipa henni sess meðal öndvegisþjóða heims, þar sem hún hefur löngum sæti átt.
Þeir vilja byggja endurreisnina og framtíðina á hinum gömlu rómversku dygðum:
löghlýðni, sparneytni, iðjusemi og þrautseigju, á skyldurækni, á trúmenskunni,
sem fyr meir gerði Róm að heimsveldi. Þeir vilja gera alla þjóðina eitt, einn flokk,
sem ekkert vill annað en þetta. Það er sagt að þeir fari hart fram, en mjer fanst jeg
alstaðar hafa veður af þessum hugsjónum, … En þetta var hugboð mitt og tilfinning,
fremur en niðurstaða af rannsókn og rökum. Jeg gerði mjer far um að sjá alt hið
betra, og jeg svalg sem jeg gat allan unaðsleik þessa fræga lands.
Jeg horfði á hendur Mussolinis, hvort þær væru blóðugar. Ekki var það. Aldrei mun
hann þó af sjer þvo blóðblettina, hver sem dómur sögunnar verður um hann.17
Nokkur ár liðu frá því að þessi skrif Helga Hjörvars birtust og þar til lítill
hópur Íslendinga kærði sig kollóttan um blóð á höndum fasistaforingjans
og gekk fasisma á hönd með stofnun sérstakrar fylkingar í því markmiði,
snemma í apríl 1933. Íslenskir þjóðernissinnar, eins og þeir kölluðu sig en hafa
oftast síðan verið kallaðir íslenskir nasistar, horfðu með aðdáun til Musso-
linis en þó enn frekar til Hitlers og nasismans. Þeir ætluðu sér að berjast fyrir
framgangi hinnar fasísku hugmyndafræði á Íslandi með þeim rökum að þar
væri á ferðinni hin mesta þjóðþrifastefna sem myndi reisa íslenskt samfélag
til vegs og velgengni, eins og lesa má í bók þeirra Illuga og Hrafns Jökuls-
sona, Íslenskir nasistar, og í rannsókn Ásgeirs Guðmundssonar sagnfræðings.
Íslenskir þjóðernissinnar komu úr ýmsum atvinnugreinum, voru iðnaðar-
menn, verslunar-, banka- og útgerðarmenn, læknar, lögfræðingar, skrifstofu-
stjórar, framkvæmdastjórar, stýrimenn, slökkviliðsmenn, ríkisstarfsmenn,
laga- og læknanemar við Háskóla Íslands og menntaskólanemar, nákvæm
tala þeirra er ekki þekkt en ljóst er að þeir hafa skipt einhverjum tugum. Þeir
sem komu við sögu við stofnun Þjóðernishreyfingar Íslendinga í apríl 1933
voru Jón Þorbergsson frá Laxamýri í Þingeyjarsýslu, Gísli Sigurbjörnsson
frímerkjakaupmaður í Reykjavík, sem hafði verið í Þýskalandi og hrifist af
þróun mála þar, og Eiður S. Kvaran er líka talinn líklegur stofnfélagi, en hann
var þá nýkominn úr mannfræðinámi í Þýskalandi.18 Þar hafði hann hrifist af
kynbótastefnu nasista og vildi að hún yrði tekin upp hér á landi, með áherslu
á hreinan norrænan kynstofn, bann við komu útlendinga, einkum af óæðri
kynþáttum, og bann við barneignum hinna óæskilegu á meðal Íslendinga.19
Liðsmenn Þjóðernishreyfingarinnar höfðu skrifstofu í Reykjavík en einnig
voru stofnaðar deildir í Vestmannaeyjum, á Siglufirði, Akureyri, Ísafirði og
Húsavík. Vorið 1933 var stofnað fánalið innan Þjóðernishreyfingarinnar til
að bera merki hennar og marseraði það um götur, merkt hakakrossinum í
bak og fyrir.20
TMM_4_2018.indd 110 6.11.2018 10:22