Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 121

H u g v e k j u r
TMM 2018 · 4 121
Þetta finnst mér koma vel fram, en á
skáldlegan hátt, í nýútkominni sögu
sem nefnist Meyerling-málið og er eftir
franska rithöfundinn Bernard Quiriny
(sem kynnti verk sitt á bókmenntahátíð
í Saint-Malo í vor í hringborðsumræð-
um með Sigríði Hagalín Björnsdóttur).
Aðalpersónan í verkinu, ef svo má segja,
er nýbyggt sex hæða fjölbýlishús sem
hlotið hefur nafnið „Meyerling“ af því
að það rís við samnefnda götu en þó
fyrst og fremst af því það hefur dálítið
fínan og ríkmannlegan hljóm. Upphaf
sögunnar er kaldranaleg lýsing á því
hvernig staðið er að byggingu og sölu
slíkra húsa, eitthvert dularfullt fyrirtæki
sem enginn kannast við er fengið til
verksins, erlendir og mállausir verka-
menn, sem ekkert vinnueftirlit fær að
nálgast, koma á vettvang til að annast
framkvæmdirnar, en þeir eru greinilega
á lúsarlaunum, vinna dag og nótt, eng-
inn getur svo mikið sem tekið þá tali,
sennilega eru þeir Rúmenar eða Ung-
verjar, og ljóst er að engum öryggis-
reglum er fylgt, – einhver sér úr fjarlægð
að alvarlegt slys verður, líklega banaslys,
en enginn kemur á vettvang, hvorki lög-
regla né sjúkrabíll, og viðkomandi er
sagt að skipta sér ekki af því sem honum
komi ekki við.
Þegar húsið er fullbyggt hverfa félagið
og verkamennirnir út í buskann og eng-
inn er lengur til forsvars. Þá er farið að
selja íbúðirnar og tekur þá við sams
konar háð um sölumennskuna og þær
litríku ljósmyndir eða teikningar sem
henni fylgja. Þar getur að líta húsið í
björtu veðri, undir heiðum himni,
kannski unga konu, ljóshærða á þrítugs-
aldri, við dyrnar með barnavagn og
manninn með sér, klæddan í pólóbol og
bláar buxur – þetta gefur til kynna að
horft sé til bjartrar framtíðar. Svo er
einhvers staðar á myndunum hvíthærð
amma, vel til fara – hún á að róa vænt-
anlega kaupendur, því gamlar ömmur
hafa peninga, standa jafnan í skilum
með húsgjöldin, eru aldrei með neinn
hávaða og ekki líklegar til að krota klám
og persónulegar svívirðingar á póstkassa
og veggi. Í glugga eða á svölum er jafnan
einhver að vökva blóm, það á að lauma
þeirri tilfinningu að væntanlegum
kaupendum að í þessum kassa sem
stendur mitt í menguðu borgarloftinu
geti þeir lifað eins og í garði uppi í sveit.
Með slíkum aðferðum eru allar íbúð-
irnar í „Mayerling“ seldar og fólk flytur
inn. En þá fara fljótt að gerast óvæntir
og undarlegir hlutir og um leið breytist
sagan úr því að vera raunsæ ádeila,
afskaplega kaldranaleg, yfir í að verða
það sem óskyggnir menn myndu kalla
kynjasögu. Íbúarnir taka óvæntum
breytingum, trúuð og siðprúð ekkja fær
króníska brókarsótt, eins og eldur sé að
tæra hana að innan, og fer að klæða sig
eins og stelputryppi; ung hjón, sem fram
að þessu hefur komið allvel saman, taka
upp á því að rífast heiftarlega dag og
nótt þangað til þau hætta að talast við
og sofa hvort í sínu herbergi, eiginmað-
urinn lítur á nöfn þeirra beggja á póst-
kassa og skynjar áletrunina sem auglýs-
ingu um hnefaleikakeppni en konan
horfir á hann og segir: „ég skil ekki
hvað kemur í veg fyrir að ég drepi þig“;
sonur hjóna sem áður hafði verið fyrir-
myndardrengur verður uppstökkur,
duttlungafullur og slagsmálahundur í
skólanum, hann fær martraðir sem
hann vill ekki segja frá og þegir stund-
um dögum saman; kona ein þyngist á
nokkrum vikum um tuttugu kíló, og á
sama tíma léttist maður á annarri hæð
um tuttugu og fimm kíló; birgðir af
eðalvíni breytast á einni svipstund í
gallsúrt edik; þegar hjón bjóða vinum
sínum til kvöldverðar leysist boðið upp í
heiftarlegum illdeilum, í ljós kemur að
það er ekki einsdæmi, öll boð fara á
TMM_4_2018.indd 121 6.11.2018 10:22