Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 138

U m s a g n i r u m b æ k u r
138 TMM 2018 · 4
heitir Lína og bróðir hennar Aron. Móð-
irin, Noor, neitar að læra íslensku, fer
ekki út fyrir hússins dyr og horfir stöð-
ugt á sjónvarpsstöðina Al Jazeera til að
halda tengslunum við Sýrland opnum
og lifandi. Hún aðlagast ekki.
Börnin hafa hins vegar aðlagast
íslenska samfélaginu ótrúlega hratt, eru
komin í vinnu og skóla og tala tungu-
málið, þau eldri komin með íslenska
kærasta/kærustu sem þau segja mömm-
unni ekki frá, frekar en öðrum nýjum
draumum. Hin hraða aðlögun þeirra er
ekki dæmigerð fyrir innflytjendur á
Íslandi ef marka má sögur úr skólakerf-
inu en Noor og börn hennar eru í
hinum fámenna hópi hælisleitenda sem
fengið hafa góða fyrirgreiðslu og sinnu.
Þau varpa sem því nemur jákvæðu ljósi
á Ísland og Íslendinga. Annað er hlut-
skipti Kamillu, bestu vinkonu Selmu og
skólasystur sem er lögð í einelti af ras-
ískum skólasystrum þeirra. Kamilla er
hvorki herská né sjálfstæð eins og Salí
sem tekur til varnar með hjálp vina
sinna og lætur ofsækjendurna fá makleg
málagjöld.
Vertu sýnilegur
Kristín Helga Gunnarsdóttir byggði
bókina Vertu ósýnilegur á gífurlega
mikilli heimildavinnu, meðal annars
viðtölum við sýrlenskt flóttafólk á
Íslandi. Ég veit ekki hvort það fólk hefur
lesið bókina eða hvernig því líkaði hún.
Það getur verið allur gangur á því
hvernig innflytjendur upplifa myndina
af sér í bókmenntum eins og sjá má á
ritgerð Cinthiu Trililani um staðal-
myndir af asískum konum í bókmennt-
um. Hún segir að í fjölmiðlum, bók-
menntum og kvikmyndum sé oftast
fjallað um þær í tengslum við vændi,
láglaunastörf og misnotkun auk þess
sem ekki séu allar konur af asískum
uppruna á Íslandi póstlistabrúðir.
Hún nefnir dæmi um að dregin er upp
mynd af ómenntuðum og jafnvel fáfróð-
um konum, og sú mynd er látin ná yfir
allar asískar konur á Íslandi. Jafnvel þó
höfundar séu vel meinandi og gagnrýnir
geta þeir þannig endurskapað þá for-
dóma sem þeir vilja mótmæla og það
getur verið niðurlægjandi fyrir sterkar
og sjálfstæðar asískar konur á Íslandi.3
Vertu ósýnilegur er ráðið sem afinn
gamli gefur Ishmael til að lifa af á flótt-
anum og í þeirri baráttu sem fram
undan er. En innflytjendur mega ekki
vera ósýnilegir – reynsla þeirra verður
að koma upp á yfirborðið og meira en
það. Ef menn vilja vitundarvakningu
um fjölbreytileika og fjölmenningu er
það til alls fyrst að gera innflytjendur
sýnilega. Bók Kristínar er lóð á þá vog-
arskál. Hún er hugrökk bók sem opnar
umræðu sem aðrir höfundar gætu fylgt
eftir og ég vona innilega að kennarar
vilji nota bókina til að ræða flótta-
mannavandann og móttöku innflytj-
enda á Íslandi við nemendur sína. Það
þarf að byggja upp skilning og virðingu
milli hópa ef við viljum að sambýlið
verði farsælt.
Heimildir:
Tone Birkeland. Med vidåpen dør til
forståelse av den flerkulturelle barne- og
ungdomslitteraturen, Barnelitterært For-
skningstidsskrift, 8:1, 2017.
Mingshui Cai. Multicultural literature for
children and young adults. Reflections on
critical issues. S.l.: Information Age Publis-
hing, 2006.
Bodil Kampp. Mellom to kulturer. Flyktnin-
ger og innvandrere i tidens ungdoms-
litteratur. Anne Mørch Hanson og Jana
Pohl (red). Børne- og ungdomslitteratur i
tiden. Om dansk børne og ungdomsbøger i
2000’erne. København: Høst og søn, 2006.
Kristín Helga Gunnarsdóttir. Vertu ósýni-
legur. Flóttasaga Ishmaels. Reykjavík: Mál
og menning, 2017.
Lise Iversen Kulbrandstad. Hvilke bilde gir
norsk barn og ungdomslitteratur av inn-
TMM_4_2018.indd 138 6.11.2018 10:22