Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 12

Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 12
H e l g a K r e s s 12 TMM 2018 · 4 Sviðsetningin í sögum Jakobínu er gjarnan inni, í andstöðumerkingu við „lífið þar úti“, í húsi, eldhúsi, svefnherbergi, eða þar sem enn meir þrengir að, í rúmi, sem oft er sjúkrarúm, eða koja. Þá standa konur mikið við glugga og eru að horfa út, ef þær eru þá ekki að sýsla í eldhúsinu, sitja saman við borð og/eða hella upp á kaffi. En í sögum Jakobínu er mikið verið að drekka kaffi, biðja um kaffi, bjóða kaffi og/eða hella upp á, og má jafnvel líta á allt þetta kaffi sem eins konar sameiningartákn persóna, það sem þær geta þó sameinast um. Á meðan eru karlarnir úti að bisa við búskapinn, bölvandi yfir biluðum vélum. Þá dregur hver sagan á fætur annarri upp mótmynd sveita- sælunnar, „blíðunnar í Borgarfirði“, sem Jakobína kallar svo. Gengur þetta einna lengst í sögunni „Systur“ þar sem umhverfið allt, innan húss og utan, er í fullkominni niðurníðslu. Er því lýst með augum systurinnar úr borginni sem komin er til systur sinnar til að njóta sveitasælu á bóndabæ í góðu veðri: Þetta er ljótt og hrörlegt hús, hefir líklega ekki verið málað síðan það var byggt. […] – Það á trúlega að heita garður, þessi blettur sunnan við húsið með nokkrum birki- og reyniviðarhríslum, sem sýnilega vaxa sjálfala. Á grasblettunum á milli þeirra glyttir í alls konar drasl, leikföng, hjólbörur, til hvers sem þær eru á flækingi þar, og upp við eina reyniviðarhrísluna stendur ónýtt reiðhjól, eða leifar af reiðhjóli.26 Ekki tekur betra við þegar hún kemur inn, því að þar er allt fullt af illa lyktandi fatnaði og drasli út um allt, á eldhúsborðinu ægir öllu saman, brauði, smjöri, áleggi, súrmjólk, mjólk, kaffi í hitakönnu, óhreinum matarílátum og „öllu mögulegu“.27 Í stofunni blasir við henni óumbúinn svefnsófi og hrúga af óhreinum vinnufötum. Til að tengja þetta sveitarómantík hefðarinnar lætur Jakobína þessa borgaralegu systur hugsa til mannsins síns sem í veislum talar „við bókmenntafólk“ um gömul hjón sem hann var í sveit hjá, karlinn spekingur, og túnið þeirra alþakið sóleyjum og fíflum, og síðan „um sams- konar fólk í bókum, um náttúruna ósnortna af vélmenningaræðinu, um spekimál þessa einfalda alþýðufólks, sem einu sinni átti heima í öðru hvoru koti á landinu, og aftur um bækur, þar sem þetta merkilega fólk þræðir veginn frá vöggu til grafar.“28 Ég segi það eins og var Um svipaða afbyggingu sveitasælu fjallar „Elías Elíasson“, fyrsta sagan í Sjö vindum gráum frá 1970. Þetta er í raun nóvella, rúmar 60 blaðsíður. Fyrir- sögnin sem blasir við er karlmannsnafnið Elías Elíasson, en það er í senn nafnið á bóndanum á bænum, föður hans, afa og sonar. Um leið fjallar sagan um uppreisn konu gegn ofbeldi og harðstjórn. Hefst hún í eldhúsi þar sem fjórar konur sitja umhverfis kaffiborð í eld- húskrók, eru að tala saman og, ekki óvænt, að drekka kaffi. Þessar konur eru Guðný, fyrrverandi húsmóðir á bænum, ekkja eftir húsbóndann Elías Elías- son, og er hún með höndina í fatla eftir handleggsbrot í stiga; dóttir hennar, TMM_4_2018.indd 12 6.11.2018 10:22
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.