Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Blaðsíða 129

U m s a g n i r u m b æ k u r
TMM 2018 · 4 129
flakkar um Reykjavík í tilraunum til að
efna það sem hún hafði lofað en ekki
síður í leit að leiðum til að efna það
ekki. María vill gjarnan halda áfram
áhyggjulausu lífi hins stefnulausa
djammara, þó að óþolið gagnvart því sé
líka orðið allnokkuð og þeir sem elska
hana séu við það að gefast upp.
II
Píslarganga Maríu um Reykjavík er
drifin áfram af mótþróa gegn þeirri
framtíð sem faðir hennar hefur fyrir-
skipað og hún lofað að gangast undir
eftir skipbrotið í Brighton. Drifin áfram
af uppreisnargirni, en það er ekki síður
máttur vanans sem teymir hana í
bæinn, á fornar djammslóðir.
Lýsingar bókarinnar á reykvísku
skemmtanalífi samtímans er raunsönn
og nöturleg. Það á bæði við um upplifun
okkar af tíma Maríu á skemmtistöðun-
um og vandræðaganginum á leiðinni
milli þeirra, og ekki síður um lýsingar
hennar á því sem fyrir augu ber.
Það var ekkert áhugavert þarna hinum
megin við glerið. Allt copy-paste af sömu
smekklausu túristunum með Iceland-
húfur eða sjúskað háskólapakk með vax í
hárinu að byrja djammið. Háskólakrakk-
arnir í voða fínum fötum, skjálfandi, að
bogra yfir bjórdósum eins og þeir væru
með kryppu. Þrír strákar í jakkafötum
gengu fram hjá, allir með Tuborg-dósa-
bjór. Ég mundi eftir leiðinlegu stelpunum
í háhæluðu skónum sem voru að rífast
um hvaða bland þær ættu að kaupa.
Djammið var til þess að þessir tveir
hópar gætu hist og eignast börn saman.
(64)
Ferð Maríu út á lífið er ekki skemmti-
ferð. Í henni er engin gleði, engin eftir-
vænting í aðdraganda kvöldsins. Það er
einhver hversdagsþreyta, skyldurækni í
barferðunum. Þetta er bara það sem hún
gerir, lífshættir frekar en tilbreyting.
Meira að segja María sjálf gerir sér á
stundum grein fyrir þessu:
Það var eins og tíminn væri að líða hjá
öllum nema mér. Ég sat bara þarna, ein,
og gerði ekki neitt. Og ekkert gerðist, ég
fann ekki fyrir lífinu í kringum mig. Allt
var svo langt í burtu. (116)
En okkur er gert alveg ljóst að þótt hún
geti séð þetta þá er aðdráttarafl óbreytts
ástands æði sterkt. Vafalaust er hægt að
lesa Millilendingu sem greiningu á fíkli
í afneitun, og hin glæsilega uppbyggða
og óþægilega heimsókn til ömmunnar
verður vart túlkuð öðruvísi en að þar
sjáum við samskiptamynstur alkóhólista
við fjölskyldumeðlim sem stendur í vegi
fyrir áframhaldandi gleði. Það er hins
vegar of þröngt sjónarhorn. Lífskrísa
Maríu virðist miklu fremur snúast um
óþol gagnvart hversdagsleikanum en leit
eftir næsta fixi. Með því að hafna þeim
brautum sem henni bjóðast, en skorta
neistann til að skapa sínar eigin, er
María lent á leiðum sem þrengja jafnvel
enn meira að henni en borgaralínan sem
henni stendur til boða undir verndar-
væng föður síns.
Það er síðan til marks um margræðni
textans að á einum af lægstu punktun-
um í vegferð Maríu heldur Gauji, smáði
vitleysingurinn, sá eini sem hún telur
sig örugglega geta litið niður á, yfir
henni ræðu um hvar hamingjuna sé að
finna sem væri ekkert ólíklegt að rekast
á á fyrirlestramyndbandasíðunni TED
talks:
– Stundum þarf maður bara að líta í
kringum sig. Horfa á allt draslið. Ég
meina, sjáðu þetta. Sjáðu hvað þetta er fal-
legt, sjáðu allt fólkið. Ég skil ekki að heim-
urinn, þú veist, alvöru heimurinn, þetta
hérna, ég skil ekki af hverju þetta er ekki í
fréttum á hverju einasta kvöldi. (143)
TMM_4_2018.indd 129 6.11.2018 10:22