Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2020, Blaðsíða 51

KOLFINNA JÓNATANSDÓTTIR
56
að úlfurinn sé félagi ása sem gætir að heiðri sínum og frama verður hann
slefandi, mállaust skrýmsli, sem verður óvinur guðanna í ragnarökum og
drepur Óðin. Týr glatar einnig hægri hönd sinni fyrir að sverja rangan eið
sem hlýtur að há honum þegar hann berst við hundinn Garm í lokabardag-
anum þar sem þeir drepa hvor annan. Þótt það sé ekki sagt í textanum má
ætla að gengi Týs í ragnarökum hefði getað orðið annað ef hann hefði enn
haft báðar hendur.
Sagt er frá dauða Baldurs og eftirmálum hans í frásagnarköflum 6, 7 og
8. Eftir að Baldur dreymir að líf hans sé í hættu biður móðir hans, Frigg,
allt í heiminum að sverja þess eið að þyrma lífi hans. Þegar Baldur er á þann
hátt orðinn ósæranlegur gera guðirnir sér það að leik að henda vopnum og
steinum að honum og finnst það mikill frami að hann hlýtur ekki skaða af. Í
stað þess að gæta að öryggi hans leika æsirnir sér að því að ógna því.
Loka líkar illa að Baldur skuli ekki saka í leiknum og tekur til sinna ráða
til að klekkja á honum. Þegar Loki kemst að því að mistilteinn væri það eina
sem ekki hefði svarið eiðinn fær hann Höð hinn blinda til að kasta honum að
Baldri. Líkt og úlfurinn heldur Baldur að hann sé að taka þátt í öruggum leik
guðanna á helgum stað og auka þar með hróður sinn. En brögð eru í tafli
og sakleysislegur viðarteinungurinn verður honum að bana. Hlutirnir sem
verða Baldri og úlfinum að falli láta báðir lítið yfir sér og virðast við fyrstu
sýn vera hættulausir.
Guðirnir neita að sætta sig við dauða Baldurs og reyna að bjarga honum
frá Helju. Þeir semja við Hel um að hann fái að snúa aftur ef allir og allt
í heiminum gráti hann. Gýgurin Þökk, sem sögð er vera Loki í dulargervi,
er sú eina sem ekki grætur og þar með er Baldur fastur í Hel og guðirnir ná
ekki að koma honum undan dauðanum. Dauði Baldurs er ennfremur sagður
vera mesta óhapp sem orðið hafi meðal guða og manna, en ekki er útskýrt af
hverju svo er. Einungis Óðinn á að skilja hversu mikið mein dauði Baldurs
er. Einn möguleikinn er sá að Baldur gæti hafa haft hlutverki að gegna í liði
guðanna í ragnarökum en eftir dauða sinn muni hann að öllum líkindum
berjast gegn guðunum, því í 51. kafla er sagt að allir Heljarsinnar fylgi Loka
í bardagann.45
Í Gylfaginningu er helsta ástæðan fyrir dauða Baldurs dramb guðanna
sem halda að þeir geti breytt því sem spáð hefur verið og komið í veg fyrir
fall hans og vist í Hel með brögðum. Í stað þess að vernda hann verða þeir
til þess að spádómurinn rætist. Baldur er óvirkur þátttakandi í leiknum og
45 Við dauða sinn fer Baldur úr einum dauðaheimi í annan, frá Valhöll til Heljar. Í Skáld-
skaparmálum 5 og 13 kemur fram að það má kenna hann og Höð sem Heljarsinna.