Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2020, Blaðsíða 210
SnERTIFLETIR
215
(svo sem hauskúpum og menningarminjum) og tölfræðigögnum með ná-
kvæmum mælingum á líkömum fólks.53
Árið 1937 var Trocadérosafninu umbylt í nýtt safn, Musée de l’Homme.
ný kynslóð mannfræðinga var komin fram á sjónarsviðið sem mótmælti
kynþáttahugmyndum sem voru gegnumgangandi í nálgun fræðifólks. nýr
safnstjóri Trocadéro, Paul Rivet, hafði framsæknar og róttækar hugmyndir
um endurskipulagningu safnsins sem gengu þvert á þær kynþáttahugmyndir
sem einkenndu söfnun margra gripanna sem þar voru varðveittir. Mark-
mið safnsins, sagði Rivet, var að sýna almenningi að menning ólíkra hópa
og kynþættir alls staðar væru jafnir. Stofnunarár Musée de l’Homme, 1937,
endurspeglar mikilvægi þessarar áherslu á tíma þegar fasismi og hatursfull
þjóðernishyggja var í sókn í Frakklandi og víða í Evrópu. Markmið ein-
staklinganna sem stóðu að safninu var, eins og Alice L. Conklin hefur bent á,
í raun að búa til og kynna vísindi sem töluðu á móti kynþáttahyggju á tímum
öfgafullrar þjóðernishyggju, kynþáttafordóma og útlendingaandúðar.54
Hvaðan komu þau og hver eru þau?
Þegar horft er á andlitin á brjóstmyndum Kanarísafnsins er ljóst að aðstæður
þessara einstaklinga voru ekki þær sömu þegar mótin voru tekin. Sumir
einstaklingar eru með opin augun og hálfopinn munn, á meðan aðrir hafa
klemmt augun saman og hrukkað ennið þegar gifsmótið var búið til. Enn
aðrir hafa stór sár á andlitinu sem gefa til kynna, ásamt opnum augunum, að
þeir hafi verið dánir þegar afsteypan var gerð. Í sumum tilfellum er ómögu-
legt að vita hvort einstaklingar voru lifandi eða dánir þegar mótið var tekið.
Þetta á sérstaklega við um brjóstmyndir sem hafa verið unnar áfram til þess
að vera til sýnis sem listrænir sýnisgripir, því hægt var að mála augun opin
eða láta þau virðast vera opin með lítilsháttar vinnu.55
Það hefur verið einstaklega óþægilegt að láta gera gifsafsteypu af andliti
sínu. Litlum strám var stungið í nasirnar svo viðkomandi gæti andað eða
mótuð göt fyrir nasirnar á meðan ferlið fór fram.56 Í sumum tilfellum sættist
53 Sama rit, bls. S85.
54 Alice L. Conklin, „Civil Society, Science, and Empire in Late Republican France.
The Foundation of Paris’s Museum of Man“, Osiris 17/2002, bls. 255–290, hér bls.
258.
55 Marcia Pointon, „Casts, Imprints and the Deathliness of Things. Artifacts at the
Edge“, bls. 172.
56 M. H. Kaufman og Robert Mcneil, „Death Masks and Life Masks at Edinburgh
University“, bls. 506; Tobias M.R. Houlton og B.K. Billings, „Blood, Sweat and